Секој петти граѓанин на Србија е во ризик од сиромаштија

Речиси 40 проценти од српските граѓани не можат да си дозволат еднонеделен одмор далеку од дома, еден од седум не може да си дозволи месо или риба секој втор ден, повеќе од една третина живеат во домаќинства што не можат да си дозволат неочекуван трошок како што е поправка или купување апарат, а еден од единаесет лица живее во домаќинство што не може да си дозволи соодветно греење на својот стан. Речиси половина од српските граѓани се чувствуваат финансиски оптоварени од трошоците за домување, според студијата на Републичкиот завод за статистика (РЗС) насловена како „Сиромаштија и социјална нееднаквост во 2024 година“.

Експертите од таа статистичка институција истакнуваат дека лани стапката на ризик од сиромаштија или социјална исклученост била 24,3 проценти, а во таа категорија спаѓаат граѓани кои се изложени на ризик од сиромаштија, се сериозно материјално и социјално лишени или живеат во домаќинства со многу низок интензитет на работа. Граѓаните во оваа категорија не можат да си дозволат барем пет од тринаесет ставки што ја мерат материјалната и социјалната депривација.

Националниот статистички институт ги класифицира тие ставки како неможност на домаќинството да си дозволи соодветно греење на станот, замена на истрошен мебел, автомобил, еднонеделен одмор надвор од домот најмалку еднаш годишно, како и неможност на домаќинството да покрие неочекуван трошок во износ од 26.500 динари. Исто така, тука е и неможноста на домаќинството да си дозволи месо или риба (или нивна вегетаријанска замена) во оброк секој втор ден, а се зема предвид и дали домаќинството доцни со плаќањето на киријата, ратите за станбен или потрошувачки кредит и сметките за комунални услуги.

Иако стапката на ризик од сиромаштија и социјална исклученост се намали за 2,9 процентни поени лани во споредба со 2023 година, она што ги загрижува експертите е субјективната стапка на сиромаштија, која се мери со одговорот на прашањето „колку ви е тешко да сврзете крај со крај“.

Анализата на Републичкиот завод за статистика покажува дека 11,4 проценти од нашите сограѓани многу тешко сврзуваат крај со крај од првиот до последниот ден во месецот, 23 проценти од нив тешко сврзуваат крај со крај, а малку повеќе од половина (52 проценти) од српските граѓани успеваат да го поминат месецот со „извесни тешкотии“.

Само десет проценти велат дека сврзуваат крај со крај „доста лесно“, околу три проценти од нив сметаат дека живеат „лесно“, а само 0,6 проценти од Србите проценуваат дека ги плаќаат месечните трошоци „многу лесно“. Во речиси половина од домаќинствата, трошоците за домаќинство претставуваат голем товар за семејниот буџет, а неочекуван трошок од 26.500 динари од сопствениот буџет не би можеле да го платат 34 проценти од домаќинствата.

Анализата на Републичкиот завод за статистика покажува дека речиси секој петти граѓанин на Србија минатата година бил во опасност од сиромаштија – попрецизно, 19,7 проценти од нив имале приходи пониски од прагот на сиромаштија, кој во 2024 година изнесувал 35.606 динари за едночлено домаќинство.
Кога станува збор за семејствата, бројките покажуваат дека прагот на ризик од сиромаштија за домаќинство со двајца возрасни и едно дете под 14 години бил 64.091 динар, а за четиричлено домаќинство со двајца возрасни и две деца под 14 години – 74.773 динари.
Гледано според возраста, пензионерите се најизложени на ризик од сиромаштија, а бројките покажуваат дека дури 24 проценти од оние над 65 години се во опасност од материјална сиромаштија. Најниска стапка на ризик од сиромаштија имало кај граѓаните на возраст од 25 до 54 години – само 16 проценти од нив спаѓаат во оваа категорија.

Регионално, стапката на ризик од сиромаштија е најниска во Белград, каде што изнесува 8,7 проценти, а највисока на југот и истокот од земјата – 28 проценти.

Родово сензитивната статистика покажува дека жените над 65 години и мажите меѓу 55 и 64 години се изложени на најголем ризик од сиромаштија.