Швајцарија користела езера како депонии за стара муниција
Туристите кои уживаат во погледот како разгледница на езерата Луцерн, Тун или Нојшател би биле изненадени кога би дознале што има во тие бистри алпски води, објави Би-Би-Си. Со години, швајцарската држава ги користеше езерата како депонии за стара муниција, сметајќи дека е безбеднo.
Само во езерото Луцерн има околу 3.300 тони муниција, а во водите на Нојшател 4.500 тони, кои швајцарските воздухопловни сили ги користеле за бомбардирање до 2021 година. Дел од муницијата е на длабочина од 150 до 220 метри, но во езерото Нојшател е само шест или седум метри под површината.
Сега Министерството за одбрана нуди 50.000 франци (52.000 евра) парична награда за најдобрата идеја како да се извadi муницијата.
Трите најдобри идеи за безбедно и еколошко решение ќе го поделат наградниот фонд, а извлекувањето на муницијата се очекува да чини милијарди.
Пензионираниот швајцарски геолог Маркос Бусер, кој ја советуваше Владата на оваа тема, пред десет години напиша истражувачки труд во кој предупредуваше на опасноста од депонии за муниција.
Таа муниција носи два ризици. Прво, и покрај тоа што е под вода, сепак постои ризик од експлозија, бидејќи во многу случаи „војската не ги отстранувала детонаторите пред да ја фрли муницијата“, нагласува тој.
Покрај тоа, има и загадување на водата и почвата – реална шанса дека високотоксичниот ТНТ може да ја загади езерската вода и седиментот.
Алпското село Митолц доживеа огромна експлозија во 1947 година, кога активираше 3.000 тони муниција складирана од армијата во планината над селото. Девет лица загинаа, а селото беше уништено. Експлозијата се слушнала на дури 160 километри, во Цирих.
Пред три години, војската откри уште 3.500 тони неексплодирани убојни средства закопани во планината, што е небезбедно, и рече дека ќе го отстрани. За жителите на Митолача, оваа акција значи долги години напуштање на домовите, до завршување на работата.
Скандал имаше и за старата одбранбена стратегија од Студената војна на неутралната Швајцарија, која поставуваше мини во мостови и тунели за да спречи можна инвазија. Некои мостови потоа мораа брзо да се деминираат, бидејќи современите тешки товарни возила може да предизвикаат експлозија со поминување преку нив.
Во 2001 година, 11 лица загинаа во тунелот Готард, еден од клучните европски транспортни рути север-југ, кога избувна пожар откако се судрија два камиона.
Големо количество експлозив што не бил зафатен во пожарот имало во складиште во близина на влезот на тунелот и откако пожарникарите го изгаснале пожарот пристигнала војската со опрема за отстранување бомби.
Оваа недела, војската откри дека бројот на извештаи за цивили кои пронашле неексплодирани убојни средства во швајцарските села се зголемил за 12 отсто минатата година во споредба со 2022 година.
Дури и на глечерите кои сега се повлекуваат поради ефектите од климатските промени, топењето на мразот открива потрошена и жива муниција што останала од воените вежби на голема височина пред неколку децении. Тоа е наследство на швајцарската одбранбена стратегија за „вооружена неутралност“ – одржување на голема цивилна армија. Сите Швајцарци мора да служат воена служба.
Извлекувањето муниција од швајцарските езера се очекува да биде долго и сложено. Но, прво, некој треба да излезе со функционален план за тоа како да го направи тоа.
Некои се жалат дека војската требало да размисли за тоа на располагање, но геолозите со децении ѝ кажувале на војската дека нејзината практика е безбедна.
Потрагата по решенија е во тек. Јавноста може да достави идеи до Министерството за одбрана до февруари идната година, кога ќе ги оценува стручна комисија, а во април ќе бидат објавени трите најдобри идеи – победниците.
