Фемицидот како аларм: Македонија меѓу земјите со највисока стапка во Европа
Македонија се наоѓа меѓу земјите со највисока стапка на фемициди во Европа – сурова статистика што ја става државата на третото место според бројот на убиени жени од нивните интимни партнери. Податоците за 2023 година, објавени од Еуростат, укажуваат на длабок и системски проблем кој со години останува недоволно адресиран, и покрај бројните стратегии, закони и меѓународни обврски.
Според европските статистички податоци, највисока стапка на фемициди има Латвија, со 17 убиени жени на еден милион жители, по што следува Литванија со 10. Македонија е веднаш зад нив, со 6 фемициди на еден милион жители. Зад земјава се Босна и Херцеговина со 5 случаи, како и Австрија, Велика Британија и Украина со по 4. На спротивниот крај од листата е Малта, каде што во 2023 година не е евидентиран ниту еден фемицид, додека Грција и Црна Гора бележат по еден случај на милион жители.
Овие бројки се особено загрижувачки ако се споредат со просекот на Европската унија, каде што стапката на убиени жени од нивните партнери изнесува 4 на милион жители. Кај мажите, оваа стапка е значително пониска и изнесува 2,2 на милион жители, што дополнително го нагласува родовиот карактер на насилството.
Домашното насилство во Македонија одамна не е изолиран феномен, туку континуиран проблем со тешки последици. Податоците од Министерството за внатрешни работи покажуваат дека во периодот од 2018 до 2023 година се евидентирани над 6.200 кривични дела поврзани со семејно насилство. Меѓу нив се 33 убиства, 14 обиди за убиство, илјадници случаи на телесни и тешки телесни повреди, како и други дела поврзани со загрозување на сигурноста и противправно лишување од слобода.
И покрај овие алармантни податоци, системската поддршка за жртвите останува ограничена. Невладиниот сектор со години укажува дека државата не обезбедува доволно средства за заштита, нема доволно засолништа, ниту пак континуирана психосоцијална и правна помош. Во пракса, тоа значи дека многу жени се соочуваат со суров избор – или да останат со насилниот партнер, или да се соочат со бездомништво и економска несигурност.
Особено проблематичен е недостигот од сместувачки капацитети. Иако меѓународните стандарди препорачуваат најмалку едно семејно место за згрижување на 10.000 жители, Македонија располага со далеку помал број легла на национално ниво. Истовремено, советувалиштата и стручниот кадар се недоволни за долготрајниот процес на рехабилитација и излез од кругот на насилство.
Финансиската поддршка за жртвите е симболична и недоволна за реалните животни потреби. Еднократната парична помош не може да покрие трошоци за домување, храна и основна егзистенција, особено за жени кои немаат стабилни приходи или поддршка од семејството. Дополнително, секој случај на семејно насилство носи различни околности, што бара индивидуален пристап, а не униформни решенија.
Фемицидот не е ненадејна трагедија, туку крајна точка на долгогодишно институционално потфрлање. Бројките од Еуростат и домашните институции не оставаат простор за релативизирање – насилството врз жените во Македонија е сериозен општествен проблем кој бара итна, системска и финансиски поддржана реакција. Сè додека заштитата на жртвите останува декларативна, а не функционална, статистиката ќе продолжи да биде нем сведок на човечки животи изгубени во тишина.
Извор: 4news.mk
