Ако се договорат Трамп и Путин – Русите бараат НАТО да го напушти Косово и Хрватска, Црна Гора, Северна Македонија и други да се повлечат од НАТО…
Разговорите меѓу САД и Русија, кои се одржуваат во Ријад, би можеле да го означат почетокот на значајните геополитички промени во Европа.
Според информациите што ги пренесува германскиот весник „Билд“, една од главните теми на разговор е прашањето за повлекувањето на американските војници од земјите на НАТО кои се приклучија на алијансата по 1990 година.
Доколку ова сценарио се оствари, тоа би значело пресврт во безбедносната архитектура на Европа, која повеќе од три децении се заснова на американското воено присуство и гаранции.
Во декември 2021 година, рускиот претседател Владимир Путин упати слични барања до Западот, барајќи гаранции дека НАТО нема дополнително да се прошири и дека американските сили ќе ги напуштат земјите кои станаа членки на алијансата по Студената војна.
Москва тогаш инсистираше НАТО да ги повлече своите инфраструктурни и воени сили од земјите кои станаа членки по 1997 година. Овие барања не беа прифатени, што од руска перспектива беше една од причините за почеток на специјална воена операција во Украина.
Сега, кога САД и Европа се исцрпени од нивната долгорочна поддршка за Киев, а Доналд Трамп се врати во Белата куќа, прашањето за повлекување на трупите на НАТО е повторно на преговарачка маса.
„Фајненшл тајмс“ наведува дека европските претставници стравуваат дека Трамп би можел да се согласи со ова сценарио, особено кога станува збор за американското воено присуство во балтичките земји и другите источни членки на НАТО.
Весникот „Билд“ пишува дека еден од клучните аспекти на разговорите во Ријад е разгледување на можноста за повлекување на американските сили од Албанија, Бугарија, Хрватска, Чешка, Естонија, Финска, Унгарија, Летонија, Литванија, Црна Гора, Северна Македонија, Полска, Романија, Словачка, Словенија и Шведска.
Доколку ова сценарио се реализира, тоа би значело значително намалување на американското влијание во Европа, особено во земјите кои станаа клучни сојузници на Вашингтон во регионот во последните неколку децении.
Најголемото влијание би се почувствувало во земји како Полска, Литванија, Летонија и Естонија, каде што се стационирани американски војници и воена опрема за да ја „oдвратат Русија“.Овие земји долго време инсистираа на зголемување на американското присуство, тврдејќи дека само САД можат да ја гарантираат нивната безбедност.
Повлекувањето на американските трупи би значело дека овие земји ќе мора да ги финансираат сопствените безбедносни потреби или да се потпрат на други европски земји како Германија и Франција, кои немаат воена сила споредлива со онаа на САД.
Посебно интересен аспект на овие разговори е наводното размислување за повлекување на американските трупи од Косово. Доколку американските сили се повлечат од областа, тоа би значело дека Европската унија, предводена од Германија и Франција, ќе мора да ја преземе целосната контрола врз безбедноста во регионот. Ова дополнително ќе го зголеми притисокот врз Белград и Приштина, а во исто време ќе го покрене прашањето за безбедноста на српското население на Косово.
„Билд“ наведува дека во ваквото сценарио Србија, која е тесно поврзана со Русија, би можела да го зголеми своето влијание во регионот, што дополнително би ги алармирало западните функционери.
Ова ќе го промени балансот на силите на Балканот, каде што американското присуство долго време служеше како клучен фактор што ја одвраќа Србија од преземање какви било порешителни чекори за заштита на нејзините интереси.
Западните разузнавачки агенции и влади не ја кријат својата загриженост за можноста НАТО да се врати на границите од 1997 година, како што побара Сергеј Лавров.
Поранешниот литвански министер за надворешни работи Габриелиус Ландсбергис тврди дека таквата одлука ќе ги остави источноевропските земји во незавидна положба, соочени со можноста да се бранат без поддршка од САД.
Еден европски функционер за безбедност изјави за Билд дека таквото повлекување ќе означи „сигурен пораз за Европа“ во секој иден конфликт со Русија, додека други веруваат дека таквата одлука може да доведе до внатрешно распаѓање на НАТО.
Доколку САД навистина тргнат на патот на деескалација и повлекување, европските земји ќе мора да ги решат сопствените безбедносни проблеми.
Интересно е што на разговорите во Ријад не станало збор за повлекување на американските војници од Германија, каде што се наоѓа стратешки важната база Рамштајн, ниту од британските воени објекти.
Ова укажува дека САД не се подготвени целосно да ја напуштат Европа, туку да го реструктуираат своето присуство, потенцијално оставајќи помалку војници на клучните локации.
За време на неговиот прв мандат, Трамп изрази незадоволство од трошоците што САД ги прави поради НАТО. Тој инсистираше на тоа дека европските земји мора да преземат поголем товар за финансирање на сопствената безбедност, што многу членки на НАТО не го направија.
Ако Трамп одлучи да се повлече, тоа би можело да биде во согласност со неговата долгогодишна позиција дека САД повеќе не треба да бидат „глобалниот полицаец“ кој ја брани Европа на своја сметка.
Доколку американските сили се повлечат од источноевропските земји, тоа значително ќе го ослабне НАТО и потенцијално ќе доведе до дополнителни поделби во алијансата. Европа би се соочила со предизвикот да ја гарантира сопствената безбедност, а Русија би добила посилна преговарачка позиција во идните разговори.
Од друга страна, таквата одлука може да доведе до влошување на односите во самиот Запад, бидејќи некои земји, како Полска и балтичките земји, би останале без директна поддршка од Вашингтон.
Прашање е дали ова сценарио навистина ќе се реализира или е дел од една поширока преговарачка стратегија.
