ДУХОТ НА МИНАТИТЕ ВОЈНИ СЕ ВРАТИ ВО МОСКВА: Масакрот ја отслика сликата на ужасот во театарот Дубровка во 2002 година: Дали Русите сепак може да го наречат Путин „заштитник“?
Вооружени луѓе на место за забава. Тела лежат на студен бетон. Несфатливо е таквото убиство да се помине незабележано од московските безбедносни служби.
Сето ова беше дел од ужасниот напад што се случи во петокот во концертната сала „Крокус сити“, исто како и пред 22 години кога чеченски вооружени лица земаа за заложници 800 луѓе пред театарот Дубровка, а конфликтот заврши со рација на специјалци. И додека нападите во театарот во 2002 година означија само една од многуте ужасни точки во војната на рускиот претседател Владимир Путин против исламистичкиот екстремизам, синоќа се покажа дека бруталното минато повторно го прогонува Кремљ – ако некогаш воопшто и заминал.
Врвот на бесот?
Сепак, Путин се соочува со ист вид на исламистички непријател како во 2002 година, во трансформиран свет. Ако ИСИС-К – авганистанскиот огранок на милитантната група – е навистина одговорен, како што сугерира нивното тврдење и претходните предупредувања од американските официјални лица, тоа значи дека новата генерација екстремисти ја има Русија на нишан, по крвавата акција на Русија против исламизмот на југот.
Пред 20 години, вооружените напаѓачи во терористичкиот напад на Дубровка на 23 октомври 2002 година беа пореметени продукти на руската дивјачка антитерористичка кампања во која во 2000-те беа егзекутирани стотици способни мажи во Чеченија. Напаѓачите од петокот веројатно произлегоа од идеологијата родена на Интернет, по краткотрајниот калифат во Ирак и Сирија, и во печката на жестоко потиснуваниот исламизам во Централна Азија и Авганистан.
Немилосрдното гонење на Путин за екстремизмот во рускиот Северен Кавказ, кооптирањето со бруталните сили на семејството Кадиров за да се потисне сето несогласување во Чеченија, се чинеше дека функционираше неколку години, но тоа не стави крај на проблемот. Во нова, уште посложена форма, исламистичката закана се враќа, сакајќи да и нанесе удар на Русија поради бруталност на Блискиот Исток.
Една важна разлика меѓу двата масакри
Има една значајна разлика од пред 20 години – одговорот на руската држава.
Според видео снимките од нападот, се чини дека напаѓачите на Крокус Сити непречено трчале низ преполниот трговски центар во петокот вечерта, и покрај јавните предупредувања до Кремљ од САД. Во октомври 2002 година, одговорот на Кремљ беше обележан со ефективна дисциплина. По неколкудневни разговори и чекање, елитната единица употреби гас за исфрлање за да го оневозможи целиот театар.
Стапката на жртви очигледно се сметаше за прифатлива загуба во споредба со крвавата алтернатива на фронтален напад. Властите дури им дозволија на болничарите да останат „во темнина“ во врска со планот за зголемување на изненадувањето против вооружените лица. Планот беше ужасен, но функционирапе – ако одржувањето на загубите на околу 15 проценти беше навистина прифатлива цел.
Кремљ се бори да го објасни нападот
Во петокот немаше таква државна контрола – се чини дека вооружените напаѓачи првично можеа да избегаат. Наместо тоа, Кремљ обвинува за комбинација на западна далековидост и украинска помош. Самата идеја, изразена од портпаролката на Министерството за надворешни работи, Марија Захарова, дека вооруженит лица се обиделе да избегаат во Украина – низ една од најнасилните и милитаризираните граници во светот – покажува дека Кремљ се бори да го објасни овој ужас, дури и во својот високо контролиран информативен простор.
Украина силно негираше каква било поврзаност со нападот.
Како можеше да се случи таков напад (повторно)?
Но, да се вратиме на анализата, ваквите шпекулации откриваат колку Путин е изгубен и преоптоварен. Безбедноста на неговото покорено, урбано гласачко тело во главниот град е целосно жртвувано на неговата војна во Украина. Специјалните сили не се појавија на време бидејќи се или мртви или зафатени на друго место. Дури и делови од полицијата се распоредени на првите борбени линии. Наместо тоа, огромниот трговски центар стана жртва на истите ужаси од 2002 година, истиот неверојатен безбедносен пропуст во главниот град.
По Дубровка, критичарите гласно се прашуваа како комбе што превезува вооружени лица во униформа може едноставно да се довезе до голем театар во Москва и да влезе? Истото се случи повторно, 20 години подоцна, и покрај стисокот на Путин кој сега е заштитен со систем за надзор од камери и препознавање на лица, што во 2002 година не беше ни сон.
Авторитетот на Путин под прашање?
Како и со краткотрајниот државен удар на поранешниот доверлив човек Евгениј Пригожин, сликата на апсолутен авторитет на Путин накратко се лизна и она што се открива под неа е застрашувачки хаотично. Се потпира на патријархатот, верноста, корупцијата и чудното чувство дека царот, во овој случај Путин, ќе интервенира за да ги исправи опипливите грешки. Но, тој не го прави тоа. Не секогаш знае колку лошо функционира неговата земја. И така, четворица млади луѓе можат со автоматско оружје да стигнат до огромен московски трговски центар и да го запалат, откако убиле десетици луѓе.
Што може да се случи следно?
Прво, ќе има дополнителни напори да се сугерира дека Украина и Западот некако се вклучени во овие напади. Москва ќе се обиде да го искористи овој момент за да ја оправда својата војна во Украина како одговор на уште поголема и поитна закана за безбедноста на нејзиното население. Не е јасно дали може да најде нова начин да му се одмаздува на својот замислен виновник бидејќи Русија веќе со полна пареа делува во Украина. Второ, ова најверојатно ќе се повтори. По нападот на Дубровка, две години подоцна, авиони паѓаа од небо и се случи опсадата на училиштето во Беслан. Русија се сметаше за слаба во нејзините најсвети области, а возбудените млади исламисти можеа да ја искористат предноста
Дубровка ги зближи Кремљ и Вашингтон, но…
Се чувствувапе промена е во односите на Русија со Западот. Во 2002 година, Дубровка неволно ја принуди Москва да се усогласи со војната на САД против тероризмот. Пред две децении, Белата куќа и Кремљ накратко се чувствуваа како да имаат заедничка цел. Сега, се чини дека Москва ги игнорира и ги политизира предупредувањата на западните разузнавачки служби за нападот, а потоа сака делумно да го обвини Западот, едноставно затоа што се чини дека однапред знаел – и предупредил – за можноста за напад.
Нападите во петокот вечерта најавуваат мрачно ново поглавје за Путин, поглавје со кое тој е длабоко запознаен – непријател чука брутална и безмилосна тактика не може целосно да ја победи. Западот од кој мора да се направи жртвено јагне. И земја која нема основни ресурси за да ги заштити своите најранливи мети. Останува прашањето дали Русите се задоволни и подготвени уште еднаш да му се обратат на Путин како на свој заштитник?
