Единствената земја за која ќе навива папата

Фудбалската федерација на Македонија направи нов дрес пред првиот натпревар на Европското првенство во фудбал. Но, се појави проблем: дресот беше во погрешна црвена боја.

Кога претседателот на Македонија, Стево Пендаровски го посети Ватикан на крајот на мај, тој му го предаде на папата македонскиот фудбалски дрес со името на Неговата светост напишано на кирилица. Дресот беше симбол за најголемото спортско достигнување во историјата на поранешната југословенска нација: место на претстојното Европско првенство во фудбал.

„Го замолив папата да ја поддржи нашата репрезентација и тој ми вети дека ќе се моли за нас“, напиша Пендаровски во мејлот до Волстрит журнал.

Сепак, македонските навивачи беа згрозени. Во размената меѓу претседателот и понтифот, тие забележаа алармантен и навредлив детаљ: дресот што националниот тим ќе го носи на европското првенство е во погрешна црвена нијанса.

Фудбалската федерација на Македонија го издаде новиот дрес специјално за својот прв настап на големиот турнир откако малата земја северно од Грција се стекна со независност во 1991 година.

Она што ниту фудбалските официјални лица ниту претседателот не го очекуваа беше непосредната реакција од подржувачите. Во трговијата меѓу традиционалната светло-црвено-жолта како и боите на знамето, за длабока бургунди нијанса, тие навредија голем дел од 2-те милиони жители на Република Македонија.

„Луѓето во Македонија не го сфатија добро“, рече Александар Златески, кој води блог за тимот откако имигрира од Македонија во САД во 2001 година. „Тие велат: Што е ова, дали сме Летонци?“

Невозможно е да се сфати како таков, навидум мал детаљ, може да произведе национална криза без претходно да се разбере напнатата политичка историја на најмалата нација на ЕУРО 2020. Уште од основањето на Република Македонија – уште кога се нарекуваше едноставно Македонија – сè за нејзиниот идентитет, вклучувајќи ги и името и знамето, беше предмет на огромни политички спорови.

Речиси веднаш откако Македонија се одвои од Југославија, Грција се спротивстави на употребата на знамето на земјата со Сонцето од Кутлеш, што Грците го сметаа за нивен симбол што датира од семејството на Александар Велики. По долгогодишниот анимозитет, во кој Грција ја блокираше Македонија да не го истакне своето знаме во Обединетите нации, знамето беше заменето со денешниот дизајн во 1995 година.

Двете земји беа далеку од разрешница и договор. Пред само три години, тие конечно го решија спорот околу името на земјата – што резултираше во промена од Поранешна Југословенска Република Македонија во сегашна Република Северна Македонија.

Грција не е единствениот сосед кому му била трн во око Македонија. Во мај, Бугарија го поддржа ветото за потенцијален влез на Македонија во Европската унија.

„Постои силно чувство што навраќа на независноста во Македонија дека земјата и нацијата се ставени под закана или предизвикани од соседите“, рече Флоријан Бибер, професор по историја и политика на Југоисточна Европа на Универзитетот Грац во Австрија. „Затоа овие симболични работи како бојата се многу чувствителни“.

Сепак, дресот на Македонија не е единствениот фудбалски дрес од Балканот или од Источна Европа што дава политичка изјава на ова натпреварување. Не е дури ни единствено во групата Ц. Вториот противник на Македонија, Украина, треба да патува на европското натпреварување со дрес кој содржи мапа на земјата што го вклучува спорниот полуостров Крим. Додека Крим е признат во поголемиот дел од светот како дел од Украина, дресот доведе до немири во Русија, која го нападна Крим со надеж дека ќе ја анектира територијата во 2014 година.

Република Македонија не мора да се грижи за незгодни средби бидејќи ниту Бугарија, ниту Грција не се квалификуваа за Еуро 2020. И, како и другите мали земји, Македонија се надева дека Еуро 2020 може да се претвори во неверојатна презентација. Пред пет години, Исланд стана миленик на Европа на патот кон четвртфиналето. Во 2004 година, Грција го запрепасти светот на фудбалот освојувајќи го првенството.

Сепак, Македонија се соочува со долги коефициенти откако првенството ќе започне на 11 јуни. Тимот е рангиран на 62рото место во светот според ФИФА, меѓу Демократска Република Конго и Словенија. Неодамна, пред пет години, беше рангиран на 162 место. Значи едноставно, влегувањето на Еуро 2020 за прв пат е извор на огромна гордост. Пендаровски ги нарече играчите „херои“.

Потоа беа претставени дресовите што ќе ги гледаат милиони на ТВ. И тогаш избувна бесот.

Дресот, произведен од германската компанија за спортска облека Јако, беше дизајниран во координација со Фудбалската федерација на Македонија и требаше инстантно да стане предмет за колекционерство. Не само што беше со затемнета боја, туку содржеше и дизајн на стилизиран балкански рис. Но, кога дресот се појави минатиот месец, никој не сакаше да зборува за диви мачки.

„Никој никогаш нема да разбере колку претрпе мојата земја, потребни се вистински сили и достоинство да се биде дел од оваа земја, Македонија“, напиша на Фејсбук капитенот на женскиот тим на Македонија, Наташа Андонова. „Борбата никогаш нема да престане! Црвената и жолтата боја се боите за кои го даваме својот живот“.

Дури и Горан Пандев, капитенот на машката репрезентација, го навести своето незадоволство кога на својот Инстаграм профил објави слики од претходните натпреварувања во дресот со правилна црвена нијанса. Повеќе од 16 000 луѓе потпишаа петиција change.org со која се бараше отстранување на дресовите „пред да биде доцна“.

Реакциите беа толку брзи што Федерацијата немаше друг избор освен да го повлече дресот, дури и ако веќе беше подарен од водачот на земјата за водачот на Католичката црква.

Во отворено писмо до навивачите, претседателот на федерацијата Муамед Сејдини објасни дека тимот сакал нови дресови за да го одбележат првото значајно патување во животот. За жал, додаде тој, бојата не ги исполнува нивните барања и откако го слушнаа јавното мислење, ќе се вратат на старите.

„Инсистирам настапот на Европското првенство да остане запаметен по прекрасниот успех што го постигнавме а не да биде во сенка на работите што се полесни за решавање“, напиша Сејдини.

Македонија има причини да се надева. Во март ја вознемири Германија во квалификациите за СП. Тимот игра во веројатно најлесната група на ЕУРО 2020. И покажува дека има моќна поддршка на којашто ниту една друга екипа на турнирот не може да се спротивстави.

„Не заборавајте“, напиша Пендаровски, „од сите учесници на ЕУРО 2020, само нашата репрезентација ја доби јавната поддршка од папата“.

Оригиналниот текст е на линкот https://www.wsj.com/articles/euro-2020-schedule-north-macedonia-uniforms-11623286426