Едвард Џозеф за војната, мирот и моќта: Улогата на НАТО во глобалниот безбедносен пејзаж од Балканот до Украина и Блискиот Исток
За време на војната во Босна, тој ја координираше евакуацијата на Жепа среде масакрите во Сребреница, директно преговарајќи со српскиот командант Ратко Младиќ – клучно искуство што подоцна придонесе кон значајна пресуда за воени злосторства во Хаг. Како заменик-шеф на мисијата на ОБСЕ во Косово, тој одигра одлучувачка улога во неутрализирање на потенцијално насилната конфронтација меѓу Белград и Приштина, со што заслужи признание од државниот секретар Хилари Клинтон. Неговата експертиза, исто така, беше клучна во напорите на САД и меѓународната политика во Либија, Блискиот Исток и Северна Африка.
Покрај неговата работа на терен, Едвард е почитуван надворешно политички коментатор, со над 50 објавени написи во големите медиуми, вклучително и „Foreign Affairs“, каде што неговото дело “The Balkans, Interrupted” беше прогласено за едно од Најдобрите во 2015 години. Поранешен извршен директор на Институтот за тековни светски случувања, тој моментално го води Националниот совет за односите САД-Либија. Едвард е автор на десетици написи и извештаи за регионот, вклучувајќи и на „Како историјата на САД може да ја спаси Северна Македонија (How US History Can Save North Macedonia) во SAIS Review. Едвард беше главен автор на извештајот на Центарот САИС-Вилсон од јануари 2021 година, објаснувајќи како еврпските непризнавачи (на Косово) го спречуваат целиот регион и поставување на корективна стратегија.
Едвард е воен ветеран на американската армија и пилот на воени хеликоптери, дипломирал на Универзитетот Џонс Хопкинс, како и на Универзитетот на Вирџинија. Зборува српско-хрватски, француски, италијански и шпански.
Проф. Џозеф учествуваше на меѓународната конференција #DefendingDemocracy во декември, одржана во Скопје. Неговото драгоцено учество во конференцијата е документирано и објавено на медиумската платформа на ЦИВИЛ (Едвард Џозеф: Не може да има демократски напредок на регионот со најголемата земја со поткопувачки интереси за соседите).
Ја имавме привилегијата да го направиме ова ексклузивно интервју со него, во кое разговаравме на многу критични теми, вклучително и за најновиот проект „Да се види е да се верува“ со препораки од млади лидери од Западен Балкан за клучни прашања поврзани со НАТО стратегиите. Ова ексклузивно интервју ги истражува
Ова ексклузивно интервју ги истражува убедливите сознанија на Едвард П. Џозеф за дезинформациите, демократијата, решавањето конфликти и другите итни глобални предизвици.
ЏАБИР ДЕРАЛА / ЦИВИЛ МЕДИА: Професор Џозеф, ви благодариме што одвоивте време да разговарате со нас. Ќе почнам веднаш со најважното прашање за денес, а тоа е извештајот и препораките од младите лидери од Западен Балкан. Можете ли да ни кажете нешто повеќе за извештајот за нашата публика, но и да ги истакните главните препораки што произлегоа од оваа иницијатива што ја водевте во изминатиот период?
ЕДВАРД П. ЏОЗЕФ: Се разбира и Џабар, прво дозволете ми да кажам дека ми е чест да седам на ова интервју со вас, со целото ваше искуство и вашата работа со Цивил медиа и други медиуми. И задоволство ми е да разговарам за овој извештај, кој верувам дека е доста значаен, и тајмингот е доста значаен. А она што би било, мислам, најинтересно за вашите гледачи е што само што го претставивме ова во седиштето на НАТО, заедно со мојот ко-директор, Саша Ордоновски.
Ние заедно го водиме овој проект. Тоа е под грант САД-НАТО, грант од мисија на САД во НАТО. И ова само што ѝ го претставивме на Радмила Шекаринска, новиот заменик генерален секретар на НАТО. Имавме брифинг со заменик генералниот секретар Шекаринска, која веќе беше запознаена со ова, бидејќи во септември овде во Скопје имавме јавен настан. И беше јасно дека таа темелно ги прочитала овие препораки. Значи, тоа е првата точка, дека ова е подигнато на многу високи нивоа.
Го претставивме ова, јас лично му го дадов ова, во седиштето на НАТО, на генералниот секретар Руте, Марк Руте. Значи, ова е претставено, овој извештај, на највисоките нивоа на НАТО, и очигледно со поддршка на мисијата на САД, јасно, се разбира, најголемата членка на НАТО алијансата.
Третата точка овде, јас би рекол, Џабир, беше тајмингот, тајмингот на ова. Ова го претставивме во седиштето на НАТО истиот ден кога Мирослав Лајчак, специјалниот претставник на ЕУ, специјалниот претставник на ЕУ беше и самиот во седиштето на НАТО. Всушност, го видов таму. Таму се ракував со Миро. Го сретнав претходниот ден во неговата канцеларија во ЕУ. Но, потоа го видов следниот ден.
Што значи ова? Тоа значи дека НАТО алијансата, на денот кога бевме таму и го презентиравме ова, истата беше фокусирана на Балканот, фокусирана на самото прашање и секако прашањето што најмногу ги засега е ситуацијата во Косово и Србија. Сè уште тензичната, нерешена ситуација меѓу Косово и Србија и каде што се распоредени војниците на КФОР, трупите на НАТО и каде што имаше многу сериозни инциденти, вклучително и неодамна. Значи, тоа е поентата.
А другата поента е дека овие препораки се значајни, и можеме да зборуваме за тоа Џабир и можам да објаснам зошто.
ЦИВИЛ МЕДИА: Да. Ви благодарам. И јас сум запознаен со целиот процес бидејќи дел од нашиот тим, мојот колега Драган Мишев беше дел од оваа иницијатива во првата фаза од проектот. А „Да се види е да се верува“ е исто така многу илустративен наслов, а добар е и за насловите во медиумите. И секако тајмингот е критичен.
Професоре, Вие сте искусен професионалец, познат по Вашите значајни и навремени чекори, и секако со поддршката и на нашиот драг колега Ордановски. Ве молам, кажете ни ја суштината на препораките. Што слушнаа од вас министрите на НАТО и ЕУ на овој самит на НАТО на таа презентација и можеби кои се перспективите на овие препораки? Дали мислите дека тие навистина ќе го остварат тоа?
ЏОЗЕФ: Ова се одлични прашања, Џабир. Дозволете да почнам со последното. Дали ќе го остварат тоа? Се разбира, нема гаранција, но тука е мојата поента за тајмингот. Бевме таму во ден кога фокусот на НАТО беше на Балканот. И се поставува прашањето, веднаш, што може НАТО да направи? Добро, тие се распоредени во КФОР, но што можат да направат надвор од мисијата на КФОР? И тоа е она за што се работат овие препораки.
И има два значајни аспекти за препораките. Еден е процесот. Да потсетиме дека ова се од младинските лидери на ЗБ6. Затоа отидовме наоколу и регрутиравме. Јас лично посетив секоја од ЗБ6, Скопје, Белград, Приштина, Тирана, Подгорица, Сараево. Лично отидов, се сретнав со овие тимови повеќе од еднаш, собирајќи ги заедно и давајќи им некои насоки. Значи, ова е број еден. Тоа е преку ЗБ6. Број два е низ ЗБ6, а тука е и Србија. А во Босна и Херцеговина ги вклучува Србите и Хрватите и Бошњаците. Значи имаме разновидна… Овде во Северна Македонија ги вклучува Македонците и Албанците.
ЦИВИЛ МЕДИА: И од она што го знам, имавте и бројни онлајн состаноци.
ЏОЗЕФ: Да, имавме. Вклучително и семинари.
ЦИВИЛ МЕДИА: Интензивна кореспонденција. И семинари, различни видови работилници. Беше исклучително динамично.
ЏОЗЕФ: Така е. За да им објасниме, на пример, имавме експерти за хибридно војување. Имавме семинар со Центарот за извонредност од Хелсинки за хибридно војување.
И ова им беше претставено на овие младински лидери за да им се даде уште поголема свест. Значи, што имате? Го имате фактот дека сите овие младински лидери гледаат конструктивна улога на НАТО надвор од она што веќе го прави. Па, за тоа се работи.
И за тоа на што се однесуваат овие препораки, во секој случај, овие младински лидери, имаше група од нив во секоја од овие шест земји и тие навистина на некој начин дојдоа до… навистина на некој начин нивните експертски препораки за тоа што НАТО може да помогне за сајбер безбедноста, за заштита на нашата инфраструктура, што е сериозен проблем. Имаше многу сериозни напади и во Црна Гора и во Албанија. Овде, во Северна Македонија, тоа е загрижувачко.
Значи ова е нешто каде што НАТО може да помогне. Има предлози за тоа што може да направи КФОР. Промени во Косово, таму има канцеларија на НАТО. Во Сараево има канцеларија на НАТО. Значи, постојат препораки за тоа како НАТО може да ја подобри својата интеракција. Бидејќи тие се младински лидери, постојат препораки кои се однесуваат на ангажирање на младите. И ова е препорака со консензус.
ЦИВИЛ МЕДИА: Исто така, албанската младина, колку што се сеќавам, предложи ова да стане постојана локација и за земјите членки на НАТО, Албанија, Северна Македонија и Црна Гора. Што мислите за тоа? Мислам дека тоа е многу интересен предлог.
ЏОЗЕФ: Апсолутно, и тоа е консензусната препорака. Значи, секоја од овие шест се однесува на секоја од шесте земји на ЗБ6. Но, заедно тие препорачуваат сите да го поддржат ова, да има центар под покровителство на НАТО.
Тие го користат терминот центар за извонредност. Центарот за извонредност за младински ангажман, за младинско лидерство во ЗБ6, се фокусираше на ЗБ6 и на тоа да биде постојана локација со ротирачко лидерство по година. Така, секоја година, една земја ќе го има раководството на тоа, но ќе има физичка, постојана локација во регионот. И сите тие се согласуваат со тоа, а ние го поддржуваме тоа.
Но, овие препораки одат дури и подалеку од младите луѓе. Пример, воена обука. Ова е уште еден аспект, дека има препораки. Така, ова се случува во моментов, тоа е на веб-страницата на Џонс Хопкинс SAIS. Мојот универзитет е партнер, Џонс Хопкинс SAIS, заедно со Форум. И гледате, и ние сме спонзорирани од мисијата на САД, односно Стејт департментот, Стејт департментот на САД е спонзор овде. Но, тоа е многу важно бидејќи во НАТО, очигледно, САД имаат голем кредибилитет.
…
