Главните нуклеарни локации на Иран

Американската војска нападна утрово три цели во Иран  – Натанз, Исфахан и Фордо, клучни локации на иранската нуклеарна програма, за која Техеран тврди дека е исклучиво за цивилни цели.

Американските авиони извршија „многу успешен напад“, изјави американскиот претседател Доналд Трамп, тврдејќи дека главните капацитети за збогатување ураниум на Иран се „целосно уништени“.

Трамп изјави дека Техеран никогаш не смее да има нуклеарно оружје, а сојузникот на САД, Израел, тврди дека неговите напади врз Иран го вратиле напредокот на таа земја во развојот на нуклеарно оружје за неколку години.
Иран отсекогаш негирал каква било амбиција за развој на нуклеарно оружје и инсистира на своето право на цивилна нуклеарна програма.

Иран значително го забрза развојот на својата нуклеарна програма во последните години, откако договорот со светските сили за ограничување на неговите нуклеарни активности во замена за олеснување на санкциите почна да се распаѓа во 2018 година. Соединетите Американски Држави под водство на Трамп еднострано се повлекоа од договорот.

Според најновиот извештај на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), од средината на мај, вкупните залихи на збогатен ураниум на Иран се проценуваат на 9.247,6 килограми, или 45 пати повеќе од ограничувањето утврдено со договорот од 2015 година.

Во своите залихи, Иран има околу 408,6 килограми ураниум збогатен до 60 проценти, што е само мал чекор до 90-те проценти потребни за нуклеарна боева глава.

Земјата сега теоретски има доволно нуклеарен материјал речиси за оружје, доколку се рафинира, за околу 10 нуклеарни бомби, според МААЕ со седиште во Виена.

Ова се главните нуклеарни локации на Иран.

Натанц

Околу 250 километри јужно од Техеран, Натанц е главниот објект за збогатување ураниум на Иран со големи бункери, чие постоење за прв пат беше откриено во 2002 година.
Натанц има речиси 70 комплети центрифуги во два објекти за збогатување ураниум, од кои едниот е под земја.
Во април 2021 година, локацијата беше оштетена во напад за кој Иран рече дека бил чин на саботажа од страна на Израел.
Израел објави дека неговите неодамнешни напади го погодиле „срцето на иранската програма за збогатување ураниум“, насочени кон нуклеарниот објект Натанц и нуклеарните научници.
Шефот на МААЕ, Рафаел Гроси, потврди дека локацијата Натанц е „меѓу целите“.

Фордо

Фордо беше тајно изграден спротивно на резолуцијата на Обединетите нации, под планина во близина на светиот централен град Ком, а неговото постоење беше првпат објавено во 2009 година.
Иран првично го опиша како подземен објект за заштита од потенцијални воздушни напади, но подоцна рече дека станува збор за објект за збогатување кој може да собере околу 3.000 центрифуги.
Во 2023 година, честички ураниум збогатени до 83,7 проценти беа откриени во објектот Фордо, за кои Иран тврдеше дека се производ на „ненамерни флуктуации“ за време на процесот на збогатување.
Трамп го нарече „одлична локација“.

Исфахан

Во објект за преработка на ураниум во Исфахан во централен Иран, суровиот ископан ураниум се преработува во ураниум тетрафлуорид (UF4), а потоа во ураниум хексафлуорид (UF6), центрифугален гас.
Фабриката беше индустриски тестирана во 2004 година, по нејзиното завршување.
Центарот во Исфахан, исто така, содржи објект за нуклеарно гориво, кој беше отворен во 2009 година и произведува ниско збогатено гориво за употреба во електрани.
Во јули 2022 година, Иран објави планови за изградба на нов истражувачки реактор на локацијата.
Четири од неговите згради беа погодени од Израел на 13 јуни, вклучувајќи и објект за преработка на ураниум.

Арак

Работата на истражувачкиот реактор за тешка вода во Арак во Хондаб започна во 2000-тите, но беше запрена според условите на договорот од 2015 година.
Во меѓувреме, Иран ја информираше МААЕ за своите планови да го стави реакторот во погон до 2026 година.
Истражувачкиот реактор официјално е наменет за производство на плутониум за медицински истражувања, а локацијата вклучува и објект за производство на тешка вода.

Техеран

Техеранскиот нуклеарен истражувачки центар има реактор обезбеден од САД во 1967 година за производство на медицински радиоизотопи.

Бушер

Единствената нуклеарна централа во Иран во јужниот пристанишен град Бушер е изградена од Русија и почнала да работи со помал капацитет во 2011 година пред да биде поврзана со националната електрична мрежа во 2012 година. Русија продолжува да снабдува нуклеарно гориво за централата, која останува под контрола на МААЕ.
Германска компанија започнала со изградба на таа електрана со капацитет од 1.000 мегавати сè додека проектот не бил запрен од Исламската револуција во 1979 година.
Подоцна Москва ја заврши.

Дарховин

Кон крајот на 2022 година, Иран започна со изградба на електрана од 300 мегавати во Дарховин, на југозапад.

Сирик

На почетокот на 2024 година, во Сирик, во Ормутскиот теснец, започна работата на нов комплекс од четири индивидуални електрани со вкупен капацитет од 5.000 мегавати.