Хирошима: Не смееме да заборавиме што е атомска бомба!

Поминаа 80 години откако првата атомска бомба беше фрлена врз Хирошима, а три дена подоцна и врз Нагасаки. Живееме во свет во кој нуклеарната закана се чини дека е сè пореална, но лекцијата од Јапонија е: никогаш повеќе!

На јапонски, тие се нарекуваат хибакуша и всушност преводот е банален: значи „лице изложено на експлозија“. Но, овде се мисли исклучиво на експлозиите, односно на преживеаните од атомските бомби врз Хирошима и Нагасаки.

Американското воздухопловство прво на денешен ден, на 6 август, а потоа на 9 август 1945 година, фрли две атомски бомби врз тие јапонски градови. Со ова – три месеци по победата на сојузниците во Европа – тие сакаа да ја принудат јапонската влада да капитулира. До 230.000 луѓе загинаа во обете детонации.

Во Јапонија денес има сè помалку директни сведоци кои можат да зборуваат од прва рака за ужасите од атомските експлозии и нивните последици. Според владиниот извештај објавен во март, 99.130 хибакуша се уште живи денес – 7.695 помалку отколку пред една година. Просечната возраст на преживеаните е 86,13 години.

Поради стравот дека обемот и последиците од уништувањето на атомската бомба би можеле да бидат заборавени, многу организации и поединци во Јапонија се обидуваат да ги оживеат искуствата и сеќавањата на преживеаните и да ги пренесат на новите генерации.

Доброволно ангажирање за мир

Еден од нив е Шун Сасаки. Тој сака да придонесе за тоа ова темно поглавје од историјата никогаш да не биде заборавено. Сасаки зборува одлично англиски. Од август 2021 година, тој ги води странските посетители низ Паркот на мирот во Хирошима и им раскажува за војната и атомската бомба. Денес има 12 години.

Шун Сасаки (десно) со странски посетители – јапонскиот ученик ја раскажува драматичната историја на градот врз кој беше фрлена атомска бомбаШун Сасаки (десно) со странски посетители – јапонскиот ученик ја раскажува драматичната историја на градот врз кој беше фрлена атомска бомба

Шун Сасаки (десно) со странски посетителиФотографија: Shun Sasaki/DW

„Кога бев во прво одделение, поминав покрај куполата оштетена од атомската експлозија и се прашував зошто сè уште стои, иако беше урнатина“, изјави Сасаки за ДВ. Таканаречената купола на атомската бомба бila индустриска сала. Таа беше изгорена до темел во експлозија во 1945 година. Денес, таа урнатина во модерната урбана средина нè потсетува на неопходноста од глобална забрана за атомско оружје. „Почнав да истражувам на интернет, го посетив Музејот на мирот и дознав за бомбата што бila фрлена тука.“

Прабабата преживеала

Прабабата на Сасаки, Јурико, го преживеала бомбардирањето на Хирошима на 6 август 1945 година. „Мојата прабаба имала 12 години во тоа време. Таа била во куќата, на околу 1,5 километри од епицентарот на експлозијата“, вели денес нејзиниот правнук. „Не изгорела бидејќи била внатре, но била изложена на силно зрачење. Кога била евакуирана, врз неа паднал ‘црн облак од дожд'”.

Хирошима – едно ужасно злосторство

01:33

Тој „црн облак“ се создал кога огнената топка се оладила. Водената пареа околу радиоактивните честички во воздухот се кондензирала во густ, леплив, мрсен дожд. Тој радиоактивен дожд се залепил на кожата и облеката на луѓето. На 6 август 1945 година, во Хирошима врнело со часови.

Сасаки никогаш не можел да ја прегрне својата прабаба. На Јурико ѝ бил дијагностициран рак на дојка на 38 години. Кога имала 60 години, ѝ бил дијагностициран и рак на дебелото црево. Починала на 69 години.

Што значи атомско бомбардирање?

Сасаки им објаснува на странските посетители како ураниумската бомба наречена „Мало момче“ експлодирала речиси директно над денешната купола на атомската бомба, со сила од приближно 15.000 тони ТНТ. Во радиус од 1,3 километри, речиси сите луѓе веднаш починале. Се проценува дека вкупно до 140.000 луѓе починале како резултат на првата атомска експлозија во војната – или веднаш поради тешки изгореници или подоцна поради изложеност на зрачење.

„Многу луѓе ми кажуваат дека дошле во Хирошима верувајќи дека знаат што се случило – дека градот едноставно многу страдал“, вели Сасаки. „По посетата, ми признаваат дека всушност немале поим што навистина се случило.“

„Сите ми велат дека нешто такво никогаш повеќе не смее да се случи. Мислам дека војните се случуваат затоа што луѓето не знаат што всушност значи војна“, вели овој млад водич. „Еден Американец ми рече по посетата дека мора да го забраниме сето нуклеарно оружје. Тоа ме направи среќен. Бидејќи ако оди и му каже на некој друг што открил тука – а потоа на некој друг – така можеме да создадеме траен мир.“

„Не можеме да ја промениме историјата. Но, можеме да го искористиме искуството со атомската бомба за да ја промениме нашата иднина“, додава дванаесетгодишникот.

Никогаш повеќе!

Три дена по Хирошима, на 9 август 1945 година, плутониумската бомба „Дебелиот човек“ беше фрлена врз Нагасаки. До 80.000 луѓе загинаа – или во самата експлозија, или од последици како што се леукемија и други болести предизвикани од зрачење.

Јапонскиот цар Тено Нарухито и неговата сопруга се поклонуваат пред споменикот во Паркот на мирот во Хирошима на 19 јуни 2025 годинаЈапонскиот цар Тено Нарухито и неговата сопруга се поклонуваат пред споменикот во Паркот на мирот во Хирошима на 19 јуни 2025 година

„Се приближуваме кон времето кога хибакуша повеќе нема да биде меѓу нас“, вели Такуџи Иноуе, директор на Музејот на атомска бомба во Нагасаки. „Како град погоден од атомска бомба, длабоко сме загрижени за растечкиот ризик од употреба на нуклеарно оружје. Ова се должи на војните во Украинаи на Блискиот Исток, како и на вознемирувачките настани на други места во светот.“

Музејот започна нова меѓународна кампања за „покажување на реалноста“ на нуклеарен напад. Според верувањето на иницијаторот, свеста за тоа што значи атомска експлозија и какви последици има за генерации луѓе и за цел град мора да им биде целосно јасна на сите во светот.

Акции против заборав

Режисерот Иноуе сака што е можно повеќе луѓе да се вклучат во пренесувањето на приказните од 1945 година. Тој сака да собере повеќе историски предмети и документи поврзани со нападите со цел преку нив да ја пренесе важноста на мирот. „Хирошима ќе влезе во историјата како првиот град каде што експлодираше атомска бомба за време на војната“, вели Иноуе. „Дали Нагасаки ќе остане втор – и последен – град зависи од иднината. И тоа е во наши раце.“

И оваа среда (6 август) во 8:15 часот наутро – во моментот кога атомската бомба експлодираше пред точно 80 години – животот во Хирошима ќе застане. На цивилните жртви ќе им се оддаде почит во Паркот на мирот. Како дел од комеморацијата, ќе се одржи „ветувањето на децата за мир“. Оваа година предавањето ќе го одржи младиот водич Шун Сасаки. „Се надевам дека многу луѓе ќе дојдат во Хирошима. Заедно ќе размислиме како да обезбедиме мир“, вели овој ученик.(dw)