Илчев: Сѐ ќе беше поинаку со клубови „Мост“, „Братство“…
ВМРО-ДПМНЕ очекува поддршка во Собранието за предложениот закон со кој ќе се спречи контроверзни имиња да бидат имиња на здруженија на граѓани. Тоа ќе важи и за веќе регистрираните здруженија во РСМ, од кои дел во изминатите месеци беа причина за нови несогласувања со Бугарија. Последното именување на бугарски клуб со име „Цар Борис Трети“, предизвика нови вербални реплики од двете страни на границата. Една таква викендов уследи и од шефот на македонската дипломатија, Бујар Османи, по изјавата на копретседателот на заедничката Комисија за историски и образовни прашања, Ангел Димитров, дека РСМ не се однесува како кандидат за членка на ЕУ, а како илустрација за тоа ги посочи посегањата кон бугарските клубови и исвиркувањето на бугарската химна на фудбалски меч. По тоа, од Османи доби препорака „да се занимава со историја, а не со политика“.
Братството како илузија
Но, сите членови во бугарскиот тим не сметаат дека имињата на бугарски клубови се соодветни.
„Кога правиш клуб, да го крстиш со име кое неизбежно ќе доведе до конфликт, ми се чини дека не е многу разумно“, вели во интервју за „24 часа“, историчарот Иван Илчев, кој е и член на заедничката Комисија за историски и образовни прашања.
„Целосно беше можно тие клубови да се наречат со понеутрални имиња, кои ќе градат мостови, a да не да ги уриваат. Од друга страна, ги разбирам и тие луѓе кои на последниот попис се осмелија да се пишат Бугари, кои беа доведени до крај на нервите од сите години прогонство, без разлика дали е тоа физичко, социјално, социјална изолација…И од таа гледна точка, разбирам дека сакаат да декларираат нешто, но не сум многу убеден дека тоа е вистинскиот пат“, рече Илчев.
Тој е уверен дека ќе биде неправилно и ако на некој трет клуб му се даде име „Цар Фердинанд“, а причините ги образложи со неуспехот на царот.
„Прво, историски тоа ќе биде целосно неправилно, со оглед дека цар Фердинанд во практика ја изгуби Македонија со неразумната мегаломанско- амбициозна политика. Така што, од таа гледна точка, не. Да речеме, за цар Борис Трети има извесни основи, но за цар Фердинанд – никакви“, смета историчарот.
Запрашан, какво име би требало да добие еден бугарски клуб за тоа да биде „на сеопшта радост“, тој рече дека сеопшта радост нема да има, но нема дополнително да се заоструваат односите ако бил крстен „Мост“, „Братство“ и со некои други неутрални имиња.
Иако го посочи името „Братство“, и самиот Илчев смета дека е погрешен пристапот на Бугарија во инстистирањето на браќа и братство во РСМ. Се повика на примери, кога во 90-тите години на минатиот век останале разочарани оние кои верувале во бугарските легенди – дека од другата страна на границата живеат браќа, кои во првиот момент кога ќе се промени општествениот систем – ќе ракоплескаат и ќе се прегрнат со Бугарите.
„Треба да престанеме да се тешиме со илузијата дека тоа е еден братски народ и треба да се однесуваме со Македонија и нејзините граѓани како со суверена, соседна држава, со која имаме некои заеднички интереси, и имаме некои проблеми, и треба да ги решаваме на таа основа. Дајте да се откажеме од тие примордијални вземни односи, кои преовладуваат кај нас – братство. Какво братство? Мојот род половината е од Македонија. Тоа во денешни дни не значи веќе ништо“, вели Илчев.
„Се потурчивме“
За да го илустрира денешниот однос на Македонците кон Бугарија, Илчев го посочи примерот што му го презентирала докторантка која за нејзината дисертација во Етнографскиот институт ги истражувала чувствата и ставовите во поширокиот реон на тромеѓето меѓу Бугарија, РСМ и Србија (Димитровград, Босилеград, Куманово, Ќустендил). Имено, таа сведочела на случај кога Македонец кој се вратил од Софија со бугарски пасош, тоа пред пријателите го опишал со зборовите „епа, се потурчивме“.
Смета дека таквите ставови не може лесно да се променат, со оглед дека многу децении Македонија живеела и градела со друг наратив, под друго влијание.
„Секоја држава има право на свој сопствен наратив за сопствената историја и односите со соседните држави. Нема начин да и` забраниме на Северна Македонија да ја предава својата верзија на историјата. Лошото е што таа верзија не се заснова на реални историски извори, речиси до 80-тите години на 19 век. Потоа нештата во Македонија почнуваат да се менуваат, да се појавуваат луѓе кои почнуваат за себе да мислат како за Македонци. И тука нема ништо страшно. Ние го примаме тоа како нешто исклучително страшно. Не е така. Страшното е што на таа основа се раѓа конфликт“, вели Илчев.
Циркуларно писмо до наставниците
Со оглед дека промена во учебниците не се прави лесно, тој минатата година предложил македонското и бугарското министерство за образование до наставниците да испратат нешто налик на циркуларни писма, во кои се вели: нашата заедничка Комисија стигна до заклучок за тие и тие личности, ве молиме, во вашите предавања да се сообразите со постигнатите заклучоци…
„Но, тие не сакаа ни такво нешто да направат“, вели бугарскиот историчар, без да прецизира дали мисли на македонските власти или на македонските членови на Комисијата.
Потсетен дека Бугарија своевремено решавала тешки прашања и со Грција и Турција, а денес веќе никој и не се сеќава на тоа, тој смета дека таа ситуацијата не важи и во однос на РСМ.
„Има голема разлика. Како народ и јазик ние сме многу поразличнии од Грците и од Турците, додека со граѓаните на Северна Македонија такви разлики нема. Во практика ние сме најблиските народи во Европа, дури и ако ги сметаме за посебен народ, и тука разграничувањето станува многу потешко. Но, сакам да ве вратам во времето пред десет години. Тогаш никој не зборуваше за историјата, никој не сметаше дека историјата ќе биде некаква пречка во меѓусебните односи. Бугарите одеа на Охридско Езеро таму каде што Билјана платно белела, луѓето од Северна Македонија доаѓаа да пазарат во Ќустендил, премолчно беше прифатено дека тие проблеми не треба да ни предизвикуваат посебни тешкотии. Во практика, политиката на ВМРО-ДПМНЕ во Скопје го роди конфликтот меѓу двете држави. Потоа се обидовме да го потиснеме, но тешко оди“, изјави Илчев, без дополнителни објаснувања зошто вината ја посочува во една партија.
Меѓудругото, изнесе и став дека РСМ е заинтересирана само за конфликт со Бугарија.
„Од т.н. историската област Македонија, 8.000 квадратни километри се во Бугарија, 25.000 се во Република Северна Македонија, и 48.000 се Егејска Македонија. Во Скопје, во практика, и` свртеле грб на Егејска Македонија. Значи, тие се интересираат само за конфликтот со нас“, оцени тој.
Но, изрази надеж дека во Бугарија ќе дојдат и поразумни луѓе на власт, кои ќе направат подобра проценка на бенефитите од соработката меѓу двете земји, а не како што направил претходниот премиер со воведување на авиолинија Софија-Скопје само како политичко решение, но без претходна анализа и бизнис план за нејзината рентабилност.
Сепак, имињата на бугарските клубови не се единствената причина за нарушување на довербата. Последен повод за реакција е чинот на канонизација за светител на Кирил Лешочки од страна на Македонската православна црква. Бугарскиот историчар и професор на универзитетот во Велико Трново, Пламен Павлов, смета дека тој чин е светогрдие, крадење на историјата, апсолутно кршење на
извор: ДВ
