Какви се изгледите за мировен договор меѓу Украина и Русија 

Новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп вети дека ќе стави крај на војната во Украина „за еден ден“. Не соопшти никакви детали како ќе го направи ова.

По неговата изборна победа на почетокот на ноември, теории изобилуваа, а многу аналитичари веруваат дека на планот за ставање крај на конфликтот во моментов напорно се работи. Киев очекува дека новоизбраниот американски претседател ќе се обиде да ги доведе Украина и Русија на преговарачка маса на самиот почеток од неговиот мандат.

Украинскиот претседател Владимир Зеленски дури и претпазливо ја изрази својата намера да стави крај на војната следната година со „дипломатски средства“.

Но, што значи овој тајминг на моментот и какви резултати може да се очекуваат од таквите преговори?

Динамика на фронтот и анкети

Ситуацијата на бојното поле се повеќе се врти во корист на Русија бидејќи таа продолжува да навлегува по целата линија на фронтот.

Руските сили напредуваат во источниот регион Донбас, а се движат и кон градовите Купјанск во Харковската област на североисток и Запорожје, огромен регионален центар на југоисток. Во октомври оваа година, Русија успеа да окупира дополнителни 500 квадратни километри украинска територија, што беше нејзиниот најзначаен пробив од март 2022 година. Според Зеленски, 27 отсто од меѓународно признатата украинска територија сега е под руска окупација. Ова го вклучува Крим и делови од источниот дел на земјата што Русија ги окупираше во 2014 година

Украинските градови Суми, Харков, Одеса и Киев продолжуваат секојдневно да бидат мета на бомби и беспилотни летала опремени со експлозиви. Москва, наводно, подготвува масовна контраофанзива во руската област Курск, при што ќе се ангажираат војници од Северна Кореја. Украина зазеде дел од областа во август во ненадеен прекуграничен напад и ја држи како влог во потенцијалните мировни преговори.

И Русија се обидува да се обезбеди за да може да преговара од позиција на сила.

Украинските аналитичари и воени претставници кои разговараа со Би-Би-Си веруваат дека Кремљ брза да заземе што е можно повеќе украинска територија пред преговорите за прекин на огнот, доколку тие започнат веднаш по инаугурацијата на Доналд Трамп во јануари 2025 година.

Нашироко се верува дека рускиот претседател Владимир Путин сака да стигне до границата на регионите Доњецк и Луганск или дури и да го заземе другиот регионален главен град – Запорожје.

Времето не е на страната на Украина, бидејќи таа се соочува со сериозен недостиг на војници на фронтот.

Многу мажи се обидуваат да избегнат регрутирање, додека оние кои се борат во последните две и пол години се исцрпени. Проширувањето на мобилизацијата е контроверзно прашање за украинското општество: многумина не се подготвени да одат да се борат, додека семејствата на оние на фронтот сметаат дека тоа не е фер кон нив. Украинскиот народ како целина е исцрпен од војната, бидејќи е изложен на редовни бомбардирања, недостиг на електрична енергија и непроспиени ноќи речиси три години. Сега живее во страв од претстојната зима, за која многумина веруваат дека ќе биде најсуровата досега.

Анкетите покажуваат дека идејата за мировни преговори со Русија почнува да добива на сила, дури и ако тоа значи губење територии во процесот и неизвесност за долгорочната гранична ситуација.

Едно истражување на јавното мислење, објавено од тинк-тенкот Центар Разумков во октомври, покажа дека сега секој трет Украинец е за преговори, наспроти секој петти пред една година. Според друга анкета од октомври, Украинците исто така повеќе не се сигурни дека нивната земја на крајот ќе победи што беше случај претходно, иако повеќето сè уште веруваат дека Украина ќе ја победи Русија.

Чекајќи го „планот на Трамп“ 

По победата на Доналд Трамп на американските избори, многу набљудувачи се желни да ги слушнат деталите од неговиот долгоочекуван мировен план за Русија и Украина. Неговите први изјави по изборите беа ограничени на нејасни изрази како: „Ќе работиме напорно со Русија и Украина“. Ова мора да престане. Русија и Украина мора да престанат“.

Тогаш американските медиуми објавија дека Трамп наводно имал телефонски разговор со Владимир Путин, предупредувајќи го рускиот претседател да не ескалира војната, но Кремљ тоа го демантираше. Украинските експерти сметаат дека иако планот на Трамп сè уште не е целосно формиран, неговиот тим веројатно веќе има изградено идеи.

Многу од тие постоечки идеи, на еден или друг начин, веројатно се сведуваат на замрзнување на конфликтот, смета Алиона Хетманчук, директорка на Нова Европа, украинска тинк-тенк.

„Замрзнување на фронтот во војната“. 

Замрзнување на прашањето за членство во НАТО. Барем замрзнување на финансиската помош. Едноставно замрзнување на сè“, објаснува Хетманчук.

Таа смета дека тој пристап не е премногу различен од пристапот на администрацијата на Бајден. Разликата е во тоа што демократите веруваа дека Украина, а не САД треба да ги водат преговорите, иако и ветија долгорочна финансиска поддршка на Украина. Но, за разлика од демократите, Трамп ја изрази својата намера да назначи специјален пратеник за Украина да ги води преговорите, што Киев го гледа како позитивен развој. За време на неговиот прв мандат, Трамп имаше еден таков претставник – американскиот ветеран дипломат Курт Волкер.

Ни треба влијателен „г-дин Украина“ со постојан пристап до увото на Трамп“, вели Алиона Хетманчук.

Украинските власти со нетрпение ја чекаат можноста да разговараат за конкретни прашања со новата американска администрација, но се свесни дека процесот нема да биде лесен.

Но, како што истакнуваат американските медиуми, тешко дека ќе им биде лесно на Русите. Конгресменот од Флорида, Мајкл Волц, изборот на Трамп за советник за национална безбедност, и сенаторот од Флорида, Марко Рубио, неговиот избор за државен секретар, се сметаат за позитивни избори за Украина, бидејќи и двајцата изразија поддршка за цврсти пристап кон Кина, Иран, Русија.

Прерано е да се извлечат заклучоци за нивното потенцијално влијание врз основа на нивните минати гласови и изјави, вели политичкиот аналитичар Владимир Фесенко.

„Нивните ставови неодамна почнаа да флуктуираат заедно со оние на Трамп“, истакнува тој. И додека властите во Киев се желни да градат односи со новиот тим на Трамп, Зеленски полага големи надежи во последните месеци од мандатот на Бајден. Некои од нив веќе беа остварени кога Бајден се согласи да и дозволи на Украина да користи ракети со долг дострел испратени од САД за удар на руска територија, што претставува клучна промена во долгорочната политика.

Јавено е дека САД ќе му дозволат на Киев да ги користи ракетите ATACMS само за да го задржат делот од рускиот регион Курск што моментално го држи Украина. Ваквите удари веројатно нема да го променат балансот на силите на фронтот, но речиси сигурно ќе го забават руската навлегување, барем во некои делови. И додека Украина и Русија ги чекаат првите чекори на новата американска администрација во врска со тековната војна, едно е сигурно – какви било потенцијални мировни преговори најверојатно ќе бидат сложени и долги.

И двете земји и нивните лидери, Зеленски и Путин, имаат висок влог во решавањето на овој конфликт, а нивната иднина ќе зависи од тоа колку добро ќе излезат од какви било преговори.(Блиц)