Кој е лидерот на јеменските Хути?

Абдул Малик ал-Хути, таинствениот водач на јеменските бунтовници Хути, чии напади врз бродови во Црвеното Море поттикнаа напади од американската и британската војска, создаде пркосна сила од парталавата милиција во влечки што денес ги предизвикува најголемите светски сили.

Повеќе бродски компании ги прекинаа операциите или тргнаа по подолги рути околу Африка поради кампањата на Хутите, кои владеат со поголемиот дел од Јемен откако издржаа војна против силите поддржани од моќната Саудиска Арабија.

Вооружената група поддржана од Иран вети дека ќе продолжи со притисокот врз глобалната поморска трговија, што може да и нанесе штета на светската економија, додека Израел не престане со бомбардирањето на Газа за да го уништи Хамас, група која исто така ја поддржува Иран.

Хутите рекоа дека ќе возвратат откако американските и британските воени авиони, бродови и подморници извршија напади во Јемен како одмазда за нападите врз бродови во Црвеното Море, проширувајќи го регионалниот конфликт поради војната во судирите во Газа, за што некои аналитичари велат дека може да го наруши сето она што Хутите успеаја да направат во Јемен досега.

„Тие успеаја да ги преживеат последните осум години. Тие ја проширија својата моќ, но сега провоцираат воздушни напади од најмоќната војска во светот“, рече Тобијас Борк, виш соработник за безбедност на Блискиот Исток во институтот Royal United Services.

Трансформација на руралната милиција

Ал-Хути стекна репутација на жесток командант на бојното поле пред да стане лидер на Хутите, планинските борци кои се борат против воената коалиција предводена од Саудиска Арабија од 2015 година во конфликт во кој загинаа десетици илјади луѓе и ја уништи јеменската економија, оставајќи милиони гладни.

Под водство на Ал-Хути, кој е во своите 40-ти години, групата доведе десетици илјади борци и создаде огромен арсенал на вооружени дронови и балистички ракети. Тоа оружје го користеше за да ја нападне стратешката саудиска инфраструктура, иако со години беше изложена на саудиско бомбардирање.

Во јануари 2022 година, Хутите го подигнаа нивото со ракетен напад врз туристичкиот и трговски центар на Заливот, Обединетите Арапски Емирати, кои, како и Саудиска Арабија, се важен сојузник на САД.

„Тој (Ал-Хути) успеа да ја трансформира руралната милиција која најмногу се потпираше на тактиките на бунтовниците во една од најотпорните недржавни вооружени групи во регионот“, рече Лудовико Карлино, главен аналитичар во HIS Markit.

Во говорот во 2022 година, Ал-Хути рече дека неговата цел е да може да нападне која било цел во Саудиска Арабија или Обединетите Арапски Емирати, големите производители на нафта во ОПЕК, кои сметаат дека Иран и неговите сателити се главни безбедносни закани за Блискиот Исток и пошироко.

Ал-Хути е познат по тоа што ретко останува долго на едно место, по тоа што никогаш не се среќава со медиумите и не сака закажани јавни настапи.

Од почетокот на војната во Јемен – која нашироко се смета за посреден конфликт меѓу Саудиска Арабија и Иран – странските претставници кои имале работа се занимаваат со Ал-Хути никогаш не се сретнале лично со него, рече извор запознаен со ова прашање.

Помалку должен на Иранците отколку Хезболах

Многумина кои барале состаноци биле замолени да отпатуваат во упориштето на Хутите Сана, каде што безбедносен конвој на Хутите ги носи во безбедни куќи и се спроведуваат безбедносни проверки пред да бидат однесени во просторија на горниот кат каде што тој се појавува само на екран.

Движењето Хути е основано за да се бори за интересите на шиитите Зајди, малцинска секта која владееше со илјадагодишното кралство во Јемен до 1962 година, а која се чувствуваше сè позагрозена под власта на Али Абдула Салех од 1990 до 2012 година.

Поддршката на Иран за Хутите, кои ја принудија меѓународно признатата јеменска влада поддржана од Саудиска Арабија на егзил во 2021 година, му помогна на Техеран да ја прошири својата регионална мрежа, која исто така ги вклучува Хезболах во Либан и милициите во Ирак и Сирија.

Експертите за Јемен велат дека Хутите се првенствено мотивирани од домашните интереси, иако тие имаат политички наклонетости кон Иран и Хезболах. Хутите негираат дека се марионети на Техеран и велат дека се борат против корумпираниот систем и регионалната агресија.

Иран ги гледа Хутите како дел од својата регионална „оска на отпор“ – серија групи поддржани од Техеран – a движењето усвои елементи на иранската револуционерна идеологија.

Саудиска Арабија и нејзините сојузници го обвинуваат Иран за вооружување и обука на Хутите, што Техеран го негира. Аналитичарите велат дека Хутите се понезависни од Хезболах.

„Тој (Ал-Хути) им должи помалку на Иранците отколку Хезболах. Со други зборови, се што му беше кажано да направи тој го направи тоа, рече Питер Салисбери, висок аналитичар во Меѓународната кризна група.

Брутален внатрешен разузнавачки апарат

Хутите, како и другите страни во јеменската политика, дејствуваат во земја во која коалициите често се менуваат.

Кон крајот на 2017 година, тие го убија поранешниот претседател Салех во заседа покрај пат, откако тој ја смени страната во корист на сојузот предводен од Саудиска Арабија. Тие создадоа и воена држава за да го зголемат својот притисок.

„Хутите исто така се потпираат на многу брутален внатрешен разузнавачки апарат, потиснувајќи секаков вид несогласување“, рече Карлино.

Во претходно снимени говори и проповеди, Ал-Хути, чија лоза влече корени од пророкот Мухамед, тврди дека неговото движење е мета поради неговата религија.

„Мораме да се фокусираме на зачувување на автентичноста на нашата исламска припадност и идентитет“, рече тој во еден говор, осудувајќи ја „меката војна“ за слабеење на моралот на Хутите.

„Денес се соочуваме со најопасната војна“.

Ал Џезира