Кога половната облека станува отпад: милиони парчиња од ЕУ завршуваат како ѓубре во Кенија

Земјите од ЕУ секоја година фрлаат 37 милиони парчиња „отпадна пластична облека“ во Кенија, покажа новата истрага. Оваа облека е претежно пластичен отпад кој создава се повеќе ѓубре во оваа африканска земја. Германија е на врвот на листата по количината на извоз на оваа стока/отпад.

Овој моден отпад е премногу валкан или оштетен за повторно да се користи и создава сериозни здравствени и еколошки проблеми за загрозените заедници во земјата.

Нискиот квалитет на облеката значи дека тие веднаш се фрлаат или согоруваат за да се загрее вода, да се готви и наводно да се напојува електричната станица.

Истрагата на Clean Up Kenya и Wildlight за Фондацијата за промена на пазарот (CMF) ја нагласува зависноста на брзата мода од евтините пластични ткаенини.

Истражителите велат дека извозот на отпадна облека во посиромашните земји станал „вентил за бегство“ за „системско прекумерно производство“ и дека овој скриен тек на отпадот треба да се направи нелегален.

Каква облека се фрла во Кенија?

Clean ap Kenya и истражувачката невладина организација Widelight интервјуираа луѓе и собраа докази на теренот во Кенија за да откријат што се случува со користената облека локално позната како mitumba.

На некои места откриле отпадна облека натрупана колку четирикатни згради и излеана во реките.

– Ја изложивме грдата вистина – дека трговијата со користена облека од Европа е, во голема и се поголема мера, трговија со скриен отпад, вели Бетерман Симиди Мусасија, основач и покровител на Clean Up Kenya, која се залага за одржлива јавна санитација.

Извозот на пластичен отпад од ЕУ е ограничен и наскоро ќе биде забранет. И покрај тоа, истрагата покажа дека повеќе од едно од три искористени парчиња гардероба испратени во Кенија содржело пластика и било со толку слаб квалитет што веднаш станало отпад.

Кениските трговци велат дека количината на отпадна облека што влегува во земјата значително се зголемила во изминатите неколку години. Облеката што ја добиваат често е извалкана со повраќаници, тврдокорни дамки или животински влакна. Тоа го одразува подемот на евтина, брза мода за еднократна употреба.

„Земјите како Кенија се вентил за брзата мода. Трговците купуваат облека на слепо во пакети и разбирливо отфрлаат сè поголем процент кој се покажува како бескорисен, објаснува Мусасија.

„Всушност, нашата зависност од брзата мода ги оптоварува посиромашните земји како Кенија со загадена почва, воздух и вода. Голем дел од облеката донирана од добронамерни луѓе во добротворни цели завршува на овој начин. Зошто? „Затоа што столбот на брзата модна индустрија е пластика, а пластичната облека во суштина е ѓубре“, вели Мусија.

Деловна можност?

Многу парчиња облека од Европа минуваат низ мрежа на земји во и надвор од континентот, што прави невозможно да се следат.

Сепак, некои продавачи на половна облека велат дека извештајот дава „грубо неточна“ слика за трговијата со митумба во Кенија.

„Овој европски извештај претпоставува дека трговците со митумба во Кенија ги трошат своите пари за увоз на 50 отсто од отпадот“, вели Тересија Ваириму, претседателка на Здружението на конзорциум Митумба во Кенија.

Таа додава дека трговците со митумба не се „будали“ кои трошат многу пари увезувајќи отпад само за да завршат на депонии, туку „горди бизнисмени“ кои купуваат квалитетна облека што се продава и повторно се користи во Кенија.

„Најмалку два милиони Кенијци се директно вработени во индустријата за митумбе, а над 20 милиони луѓе целосно се потпираат на тоа за нивната облека. „Половина од домаќинствата секоја година купуваат половна облека“, додава Ваириму.

„Овој извештај е понижувачки и навреда за сите кои работат во трговијата со половна облека низ целиот континент и со ширење дезинформации дополнително ја загрозува егзистенцијата на милиони луѓе

Кои земји извезуваат најмногу отпадна облека?

Податоците од базата на податоци на Обединетите нации од проектот Комтрејд (UN Comtrade) покажуваат дека меѓу 2019 и 2020 година, ЕУ и Велика Британија извезле над пет милиони тони искористен текстил. Пред да бидат испратени во странство, со овие артикли се тргува меѓу европските земји за да бидат сортирани и оценети, сугерира истрагата.

Германија, на пример, извезла 179.000 тони текстил во Холандија – невообичаено голем обем за земја со високи приходи. Ова е еквивалентно на 53 отсто од вкупниот холандски извоз на користена облека и сугерира дека можно е земјата да е жариште во трговијата со облека.

Текстилот бил испратен од ЕУ до дестинации како Гана, Индија, Нигерија, Пакистан и Кенија – на кои истражителите го фокусираа своето внимание.

CMF откри дека во 2021 година, Германија, Полска, Велика Британија, Унгарија, Италија, Белгија, Литванија, Естонија, Франција и Ирска учествувале со 95 отсто од вкупниот извоз на половна облека од ЕУ во Кенија со вкупна вредност од речиси 25 милиони евра.

Германија е на врвот на листата на европски земји, извезувајќи повеќе од 50 милиони парчиња облека. Над 25 милиони од тоа се отпад, а речиси 17 милиони се на база на пластика. По неа следуваа Полска и Велика Британија, кои извезоа повеќе од 12 милиони производи на база на пластика во 2021 година.

Како да се запре текот на отпадна облека?

Повеќе од две третини од облеката сега е направена од пластика како најлон и полиестер што е невозможно да се рециклира

„Решението не е да се укине трговијата со половна облека, туку да се реформира. Не можеме да го рециклираме нашиот излез од овој проблем“.

Наместо тоа, објаснува тој, на индустријата и требаат граници и правила – како оние предложени од ЕУ. Треба да вклучува сеопфатни, строги цели за рециклирање и повторна употреба, додека модата се движи кон поквалитетни, одржливи ткаенини.

„Не може да се дозволи на компаниите за рециклирање да се кријат зад своите празни ветувања и треба да им се забрани да извезуваат отпадна облека“, додава Хардинг-Ролс.

Ова лето, ЕУ треба да предложи збир на мерки кои би можеле да бараат од брендовите да плаќаат за својот отпад и да произведуваат производи од поодржливи материјали.

„Доколку модната индустрија суштински не се промени, она што го видовме во Кенија и ширум светот ќе биде само почеток“, вели менаџерот на кампањата на CMF, Џорџ Хардинг-Ролс.