Не нѐ спасува ниту договор за слободна трговија со Доналд Трамп: Повеќе ни штетат 20 отсто царина за ЕУ од САД, отколку нашите 33 отсто

Одлуката на САД, која според македонските и американските експерти е базирана на погрешна методологија, ќе има повеќе индиректно, отколку директно влијание врз целокупната македонска економија затоа што македонскиот извоз на американскиот пазар е мал. Речиси 90 отсто од извозот на Македонија оди во Европската Унија, а таа е погодена со високи царини од 20 отсто за сите земји-членки.

Одлуката на САД, која според македонските и американските експерти е базирана на погрешна методологија, ќе има повеќе индиректно, отколку директно влијание врз целокупната македонска економија затоа што македонскиот извоз на американскиот пазар е мал. Речиси 90 отсто од извозот на Македонија оди во Европската Унија, а таа е погодена со високи царини од 20 отсто за сите земји-членки.

напомена премиерот.

ФОРМУЛА БАЗИРАНА НА ГРЕШКА

Американскиот институт за претпријатија (АЕИ) објави анализа на новите царини на САД кон 57 земји од светот, вклучувајќи ја и Македонија, за која се најавени царини од 33 отсто, што заедно со Босна и Херцеговина (35 отсто) и Србија (37 отсто), се највисоките царински стапки кои претседателот Трамп ги воведува во земјите од Балканот.

Според истражувачите Кевин Коринт и Стан Вегер, ако точно се примени формулата на американската администрација, царината која се воведува за повеќето од земјите, вклучувајќи ја и Македонија, треба да изнесува само 10 отсто.

Формулата што ја користи администрацијата гласи: трговскиот дефицит на САД поделен со вкупниот увоз од конкретна земја, поделен на две – или 10 проценти, зависно од тоа кое е повисоко. Тоа значи дека дури и ако САД нема трговски дефицит со некоја земја (или имаат суфицит), сепак ѝ се наметнува царина од најмалку 10 проценти.

На пример, ако САД увезуваат добра и услуги во вредност од 100 милиони долари, а извезуваат 50 милиони, администрацијата на Трамп тврди дека таа земја ефективно наметнува царина од 50 проценти (разликата помеѓу увозот и извозот, поделена со вкупниот увоз). Реципрочната царина би била половина од тоа, односно 25 проценти.

Оваа формула, првично објавена од Советот за економски советници и Канцеларијата на американскиот трговски претставник, не се темели на економска логика, според истражувачкиот тим. Според нив, трговскиот дефицит не зависи само од царини и трговски бариери, туку и од фактори како меѓународни капитални текови, глобални синџири на снабдување, географија и компаративни предности.

„И дури и да ја прифатиме оваа формула, таа содржи грешка што ги зголемува проценетите странски царини четирикратно, а со тоа и царините што ги наметнува Трамп.

Формулата, покрај дефицитот и увозот, содржи два дополнителни термини во именителот:

Еластичноста на побарувачката за увоз во однос на цените (ε),

Еластичноста на цените за увоз во однос на царините (φ).

Администрацијата претпоставува дека ε = 4, а φ = 0.25, што дава производ од 1, и затоа термините се поништуваат. Но вистинската вредност на φ е околу 1 (0.945), а не 0.25. Грешката на администрацијата лежи во тоа што ја процениле врз основа на реакцијата на малопродажни цени, наместо увозни цени“, се вели во анализата на институтот.

Ако оваа грешка се коригира, царините што САД претпоставуваат дека ги наметнуваат другите земји би биле четирипати пониски. Со тоа, и царините најавени од Трамп би се намалиле драстично, освен кај минималната царина од 10 проценти.

КОНТРАМЕРКИ НА ЕУ

Голем удар за светската економија што ќе има големи последици, реагираше претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен откако Трамп ги објави царините.

Таа во својот говор во Европскиот парламент во Стразбур истакна дека целта на ЕУ е да се најде решение преку преговори.

„Сепак, доколку е потребно, ќе ги заштитиме нашите интереси, луѓе и компании“, фон дер Лајен.

Според неа, ЕУ не сака да возврати, но Брисел има силен план за тоа и ќе возврати ако треба.

Царините што Доналд Трамп ќе ги воведе ќе имаат негативни последици ширум светот, предупреди претседателката на Европската централна банка Кристин Лагард.

Лагард рече дека обемот на штетата ќе зависи од тоа колку ќе бидат обемни царините, колку долго ќе траат и дали ќе доведат до успешни преговори.

Европската комисија, земајќи ги предвид забелешките на земјите-членки, ќе предложи контрамерки вредни помалку од 26 милијарди евра, колку што се американските царини за увоз на челик и алуминиум од ЕУ, најави комесарот за трговија Марош Шечфовиќ.

– Што се однесува до челикот, алуминиумот и дериватите, станува збор за 26 милијарди евра. Вечерва ќе го финализираме списокот со мерки, но можам да ви кажам дека нема да достигнат 26 милијарди, откако ќе ги земеме предвид забелешките на земјите-членки, рече Шечфовиќ по состанокот на министрите за трговија на земјите-членки кои разговараа за трговските односи со САД и Кина.

Текстот е објавен на 10 април 2025 година во неделникот „Фокус“, во бројот 1.540.