Одиме (ли) напред?

Тие, на кои што никогаш не им се слушнал гласот, што никогаш немале можност да кажат што мислат, или што само низ насилство добивале внимание, тие не можат да знаат што значи дијалог, отвореност, разбирање и почит. Затоа што никогаш не ги почувствувале на себе и немале каде да ја научат и препознаат нивната моќ и предност.

Тие што никогаш не се осмелиле да кажат за себе – „доста е“, „сакам нешто друго“, „сакам повеќе и подобро“ и што никогаш не биле спремни лично да застанат зад тоа – вистински, отворено, директно и без манипулации – тие не можат да разберат што губат кога другите одлучуваат за нив. Кога целиот живот им зависи од туѓи замисли, идеи и решенија, без никакво учество и размена. И тогаш кога добиваат незаслужени позиции и признанија, се уште позбунети и уште помалку разбираат дека се излажани, всушност. Желни за внимание, што никогаш не го искусиле, тие во тоа препознаваат милост и грижа, по кои ќе продолжат да копнеат, наместо да се охрабрат и да кажат, фала не треба, можам и сам/а.

Тоа никогаш нема да го кажат, зашто не научиле да веруваат во себе, без потврда и одобрение од другиот, дека вредат. Често и по цената на откажување од себе.

Тие што пораснале со закани за послушност, со страв и вина, што однапред биле казнувани, за секој случај, за да не згрешат, со истите тие вредности владеат денес – во своите семејства, организации, заедници и држава. Тие никогаш нема да сфатат дека учеството, личните избори, почитта кон себе и другиот, и грешките во животот, се развојни алатки, на кои се темелат одговорноста, (само)довербата, посветеноста, личниот интегритет, без кои не е можно движењето напред.

Потребни ни се уште простори на слобода и на толеранција, што мораме допрва да ги освојуваме, без никакви условувања, но и без гаранции дека бргу ќе успееме да поставиме нови и повисоки стандарди, дека ќе го воспоставиме редот и довербата, неопходни за одржливост на сите добри идеи, и практики. Тоа се процеси во кои мораме сите да учествуваме за да успеат, затоа се бавни и неизвесни. Затоа бараат храброст, истрајност, договарање и многу разбирање.

Почитта кон другиот, толеранцијата кон различностите и личното учество во животот, се клучните вредности што мораме да ги градиме за нашите очекувања да станат реалистични и остварливи, а разочарувањата подносливи. Тоа се вредностите што го прават човекот одговорен пред себе, пред законот и пред заедницата. Развојот нема други опции, друг пат не постои…

Важно е да се препознаат и да се тргнат од првите редови сите водачи за „спас“ на заедницата што поставуваат услови на прогонства, пресметки и чистки, што исклучуваат цели народи и групи, што не враќаат назад кон стравот, послушноста, затвореноста и погубните практики на нивниот збор, како последен. И што манипулираат со идејата дека само така, и само во тие услови може да се живее добро и безбедно.

Важно е да ги знаеме овие работи кога го правиме изборот за тоа кој ќе нè води. Нашиот избор е прифаќање на личната одговорност за сопствениот живот и за доброто на заедницата во која живееме.