Одмазда или простување: Сведоштва на ослободените Украинци

Кога Јуриј Хулчук конечно се врати дома по две и пол години во руско заробеништво, се чинеше како да онемел. Во видео објавено на социјалните мрежи, може да се види како неговата мајка го прегрнува, но тој не реагира. Само неколку дена подоцна почна да зборува за тортурата.

23-годишниот Хулчук е роден и израснал во Киев. Студирал странски јазици, но не дипломирал. Бил студент на размена во Унгарија и Германија и патувал низ Европа и Кина. Не можејќи да најде работа, тој се пријавил како волонтер во украинската армија во декември 2021 година. Му требале пари. Се приклучил на 36-та морнаричка бригада и се борел во Мариупол кога Русија започнала општа инвазија на Украина. Во април 2022 година, тој беше заробен и помина две и пол години во заробеништво, вклучително и во селото Оленовка во рускиот окупиран дел од регионот Доњецк во Украина.

Поради суровите услови, казнената колонија беше наречена и „концентрационен логор“. Во јули 2022 година, во експлозија таму загинаа повеќе од 50 украински затвореници. Москва и Киев се обвинуваа меѓусебно за нападот. Подоцна, Хулчук беше префрлен во Рјазанската област. Благодарение на размена на затвореници, тој се врати во Украина во септември 2024 година.

Да се ​​одмаздите или да им простите на вашите мачители?

И 26-годишниот Влад Задорин, 26, исто така сведочи за систематска тортура во заробеништво. Во 2019 година, тој потпиша договор со украинските вооружени сили и служеше во 35-та поморска бригада.

На самиот почеток на војната, тој беше на украинскиот Змиски Остров во Црното Море. Тој и неговите другари одбија да се предадат на руски воен брод. Задорин беше уапсен на островот и помина речиси две години во заробеништво. Во јануари 2024 година, тој беше ослободен како дел од размена на затвореници.

И покрај сличните искуства, Јуриј Хулчук и Влад Задорин денес имаат сосема различни ставови кон нивните мачители. „Ме советуваа да го објавам целосното име и адреса на вработен во тајниот притворен центар ИК-10 во Мордовија“, вели Хулчук. „Тој е болничар таму, суров човек кој сака да користи електрошокови. Таму има луѓе кои тепаат со тупаници, клоци, метални шипки или влажни крпи“. Тој ги споменува дресираните кучиња како методи на мачење, како и електрошокери кои се ставале на гениталиите на затворениците.

Но, Хулчук не сака да го открие името на човекот кој го мачел. „За мене, она што го направи е само дел од целото зло што луѓето неправедно ми го нанесоа. Ако требаше да им се одмаздам ​​на Русите кои ме мачеа, ќе требаше да им се одмаздам ​​и на Украинците кои се однесуваа лошо кон мене“, вели Хулчук. Според него, „полесно е да се заборави и да се гледа напред“.Задорин размислува поинаку: „Длабоко ги мразам Русите затоа што ни предизвикаа толку многу болка и понижување“, вели тој. „Тежев 120 килограми кога бев заробен, а излегов со 60 килограми. Јадев глувци, тоалетна хартија и сапун“.

Задорин зборува за брутално физичко насилство, за шишиња што му биле кршени по главата. „А, сега треба да ги сакам? Да ги сметам за браќа? Па, дојдоа да ме убијат мене и моето семејство, а ние не им направивме ништо“. Тој вели дека успеал да ги идентификува сите свои мачители. „Сите оние што учествувале во овие воени злосторства ќе бидат казнети порано или подоцна. Веќе има такви случаи“, истакнува тој.

Помош за поранешните затвореници

И Јуриј Хулчук и Влад Задорин велат дека добивале дарежливи исплати од државата за време на нивното заробеништво. Хулчук ги искористил парите за да купи стан во Киев. Според него, парите биле уплатени на сметката на неговите родители во текот на нивното заробеништво.

Според ветеранот, не постои регулатива за доживотна пензија за времето поминато во заробеништво. Сепак, повратниците имаат право на инвалидска пензија за посттрауматско стресно растројство (ПТСН). Оваа дијагноза им се дава практично на сите што биле во заробеништво. „Сега е одлучено дека заробеништвото може да биде и основа за инвалидска пензија“, вели Задорин. Тој планира наскоро да поднесе барање за инвалидитет.

Хулчук не добива никаква државна помош. „Класифицирањето како инвалид има свои недостатоци. На пример, тешко е да се најде работа. Но, постои финансиска помош. Јас дури и не ја разгледав таа опција, бидејќи е важно за мене да не се гледам себеси како инвалид. Си велам дека сум здрав“, нагласува тој.

Што по заробеништвото?

И Јури Хулчук и Влад Задорин велат дека по нивното ослободување можеле сами да одлучат дали да се вратат во војската или не. „Претпоставените реагираат мирно и прашуваат дали сакате да ја напуштите војската“, вели Задорин, кој го раскинал договорот со вооружените сили.

„Одлуката дали да продолжам со службата или да ја напуштам војската е оставена на мене. Решив да поднесам оставка, бидејќи отслужив доволно“, вели Хулчук, нагласувајќи: „За мене, тоа беше единствената можна опција и колку што знам, повеќето поранешни затвореници ја напуштаат војската. Само мал број остануваат“.

Откако ја напушти војската, Хулчук немал постојана работа, туку работи со скратено работно време како професор по англиски јазик. „Оваа година сакам да живеам мирно, да се опоравам физички и психички. Потоа сакам да одам во Германија, да учам таму и да најдам работа“, вели тој.Во слободното време учи германски јазик, зема часови по пеење и редовно оди во теретана.

„Не ви требаат немотивирани луѓе на фронтот, бидејќи можат да се самоубијат и да ги убијат оние околу нив. Тоа е опасно“, верува Задорин. „Јас дадов отказ затоа што имам поинаква задача – свој фронт во информативниот простор“, објаснува тој.

По рехабилитацијата и раскинувањето на договорот со армијата, тој се населил во Одеса. Денес работи за организацијата „Break the Fake“, која се бори против руските дезинформации. Задорин се појавува во медиумите и на разни настани низ Европа, каде што зборува за своето искуство.

Според него, руските власти генерално не ги признаваат украинските војници како воени заробеници. Ова особено важи за припадниците на украинската армија кои се водат како исчезнати. Тој смета дека бројките објавени од медиумите за украинските заробеници во Русија се потценети. Тој вели дека во Русија има повеќе од 250 места каде што се држат украински заробеници и истакнува дека лично бил на седум од нив. Сите се многу различни.

„Некои имаат понормални услови, каде што се тепани помалку и можеби добиваат доволно храна“, вели тој, додавајќи: „Од тоа зависи дали некој ќе се врати во општеството како нормална личност – или не“. (Dw)