Пендаровски: Македонија заостанува на патот кон ЕУ поради недостиг на политичка волја

Институтот за геополитика, економија и безбедност (IGES) беше домаќин во Сараево на поранешниот претседател на Македонија, Стево Пендаровски, кој одржа предавање и беше главен гостин во дијалошката сесија со членови и пријатели на IGES насловена како „Нова геополитичка парадигма: Местото на Балканот во Европа што се менува“.

Пендаровски направи краток осврт на политичкиот систем на поранешна Југославија, со цел да направи академска споредба на политичката култура на југословенскиот и денешниот систем.

Неговиот осврт во овој контекст не ги споредуваше системите во квалитативна смисла, туку обезбеди основа за продолжување на неговата презентација во која објасни кои беа клучните геополитички промени на Балканот од времето на распаѓањето на поранешна Југославија до модерната ера.

Како што истакна тој, клучниот геополитички момент што ја менува Европа, а со тоа и Балканот, е крајот на ерата на биполарниот свет што траеше од 1949 до 1991 година и влегувањето во таканаречениот униполарен момент. Ова беше предуслов, според Пендаровски, за создавање на 7 независни држави во поранешна Југославија во следните години. Следниот важен геополитички момент беше во 1999 година кога, како што истакна, НАТО ја бомбардираше тогашната Сојузна Република Југославија (Србија и Црна Гора) поради ситуацијата во Косово. „Секој во регионот го доживеа тоа бомбардирање различно, од одобрување до противење“, рече Пендаровски.

Тој објасни дека по тоа, регионот почна да се интегрира во НАТО и Европската Унија, почнувајќи од Словенија, која стана членка на двата система во 2004 година, што исто така го отвори патот за интеграција на другите земји создадени со распадот на Југославија.

„Од тој момент, ова подрачје почна да се нарекува Западен Балкан. Албанија и Хрватска се приклучија кон НАТО во 2009 година, а потоа Хрватска се приклучи кон Европската унија во 2013 година. Црна Гора стана членка на НАТО во 2017 година, а Македонија во 2020 година“, нагласи Пендаровски.

Според него, Америка била поинтензивно присутна во регионот до 11 септември 2001 година, по што постепено почнала да се повлекува и да ги остава политичките и безбедносните процеси на Европската унија, која со своите 27 членки има посложен систем на донесување одлуки и затоа е побавна.

„Бидејќи бевме претежно оставени на домашните економски и политички елити, а немавме никакво демократско искуство, започна забавувањето на евроатлантската интеграција“, објасни Пендаровски, додавајќи: „Треба да се знае дека никој не го сменил името на својата земја за да стане членка на меѓународна организација, како што направи Македонија кога се приклучи кон НАТО. Ова ја направи Македонија побезбедна земја.“

Главниот гостин на конференцијата, исто така, рече дека руската инвазија на Украина во 2022 година е исто така многу значаен геополитички момент, ако не и поважен од самиот пад на комунизмот, бидејќи имаше големо влијание врз свеста во Европа дека таквите промени не се направени со падот на комунизмот.

„Доаѓањето на власт на претседателот Трамп во неговиот втор мандат носи и промени во геополитиката“, смета Пендаровски.

„Автократите во регионот и Европа го поддржуваат Трамп затоа што мислат дека суверените треба да ги контролираат државите. Сепак, во историјата е познато дека ниедна држава што се затворила не станала голема или не можела да прерасне во империја. Затоа изолацијата не е добра“, рече тој.

Пендаровски, исто така, рече дека најавата дека Албанија и Црна Гора ќе се приклучат на Европската Унија до крајот на деценијата е многу важна.

„Би сакал мојата земја да биде во таа група, но за жал, засега, како што стојат работите, владата во Скопјe не размислува во насока на евроинтеграција“, нагласи Пендаровски.

По неговата презентација, се отвори дискусија каде што учесниците поставуваа прашања на кои тој одговараше. Од особен интерес беше иднината на регионот, каде што Пендаровски објасни и појасни дека без оглед на сите пречки, регионот на Западен Балкан може да се движи само во насока на НАТО и Европската Унија, бидејќи ова е „геополитичката реалност на нашиот простор“.

Дијалогот го модерираше, а воведниот говор го одржа директорот на Институтот за геополитика, економија и безбедност, д-р Аднан Капо.