По Денот на вљубените: Кратка историја на “сродната душа”- и зошто тоа е ограничен концепт 

Една од потешките работи во филозофијата на љубовта е тоа што меѓучовечките односи се менуваат, но нашите доминантни слики за љубовта имаат тенденција да останат исти. Стабилноста на овие слики ни дава чувство на сигурност дека љубовта е нешто длабоко и трајно, но можеме да бидеме и заробени од нив.

Идејата за сродната душа постои долго време, но нашиот свет е многу променет, а исто така и нашите очекувања еден од друг. Терминот датира од 1822 година кога ја користел поетот Семјуел Тејлор Колриџ. „За да не бидеш тажен“, пишува тој, „мора да имаш сродна душа“. Сепак, идејата на Колриџ влече линии од многу поодамна. Датира од дијалог на Платон напишан околу 385 п.н.е.

Што ни кажуваат текстовите за сродната душа?
Не сите пишувања на сродната душа се позитивни – некои предупредуваат дека сродните души нè влечат надолу наместо да не возвишат.

Како предупредувачка приказна, во Пеколот на Данте (1320), љубовниците Пауло и Франческа засекогаш ги разнесуваат ветровите на нивната сопствена страст. Тие припаѓаат заедно, но цената на нивната грешна љубов е вечното страдање. Данте ни кажува дека сродните души што ги посакуваме можеби не се добри за нас, особено кога душата е искушена од телесноста. Копнежот на Данте да биде со својата сродна душа, Беатриче, е прикажан поинаку. Тоа е прикажано како духовно искуство – тој буквално минува низ пеколот за да ја види – но самата средба е еден вид суд. Нема топла прегратка. Идејата за сродна душа од овој вид е предупредување дека ни треба некој да не поправи и уверување дека постои некој таков. Треба само да продолжиме да бараме.

Аристофан пак, тврди дека боговите некогаш биле љубоморни на нашите четири раце и четири нозе, па нè поделиле на средина, со мало прилагодување однапред. Тоа малку не забавило. Сега, кога и да ја сретнеме нашата друга половина, брзаме кон нив и се обидуваме повторно да станеме цели.

Ова е прекрасна слика, полна со љубовна опиеност и ургентни телесни копнежи. Но, тоа става тежок товар врз другата личност. На пример, би ме навело да очекувам дека мојата сопруга Сузан треба да ме направи целосeн, а таа да го очекува истото од мене. Не сум сигурен дека било кој од нас е создаден за таква напорна улога. Да се сака и да се биде сакан нè менува, но тоа не нè спречува да бидеме луѓе, со се што тоа повлекува. Постои чувство дека никој од нас никогаш не е вистински фиксиран.

Што прави некого сродна душа?

Можеби проблемот не е во идејата за сродната душа, туку во барањето премногу од другите. Додека живееме во свет каде хипотеките често траат подолго од браковите, желбата да се сподели животот со некого не исчезнува. Потребата да се мисли дека врските би можеле да траат е длабока. A понекогаш и траат.

Проблемот со некои класични слики на сродна душа не е идејата за споделување живот, туку идејата дека со тоа ја надминуваме нашата нецелосна природа, наместо да ја менуваме. Она што ја прави другата личност сродна душа е тоа што нè сака такви какви што сме, нецелосни и збркани суштества. Доколку станеме позбркани од просечниот човек, се појавуваат и сосема добри причини зошто љубовта би требало да заврши. Оваа идеја е тешко да се продаде особено по Платон, Данте и другите кои ја изградија нашата западна слика за љубовта како нешто што нè привлекува кон добрината која гарантирано никогаш нема да заврши.
Она што оваа слика го прикрива е конечната природа на љубовта, односно фактот дека заедничките животи се обликуваат со идејата дека љубовта завршува кога ќе го завршиме животот.

Убавината на конечната љубов

Вон западната филозофија, убавината на љубовта е поврзана со нејзината непостојаност. На пример, љубовта е централен концепт во делата од филозофската школа од Кјото од 20 век. Текстовите на нејзиниот основач, Нишида Китаро, се проткаени со длабоко чувство на љубов и ненадминлива загуба. Китаро тврди дека љубовта не обединува не само со другите луѓе, туку и со други суштества, камења и дрвја. Ранливи суштества и работи кои не траат вечно. Болката од крајот на љубовта може да донесе и еден вид мудрост.

Ова може да изгледа разочарувачки, особено ако се фокусираме само на љубовта кон другите и го заборавиме ставот на оние што ги сакаме. Сакам мојата љубов кон Сузан да продолжи и да не заврши. Сакам да продолжи, засекогаш. Но, не можам да не почувствувам дека вечноста со мене не би била особено пријатна работа за Сузан. Всушност, цела вечност за секој од нас би била премногу. Сепак, ова не е разочарувачки. Имаме еден живот да живееме и избираме да го поминеме еден со друг, колку и да трае.

Кога би сакале на некој бескраен и помалку кревок начин, тогаш навистина би завршиле како Пауло и Франческа – споени заедно засекогаш, но не баш среќни со таа наша судбина.

Извор: The Conversation
превод: Лени Фрчкоска