Приказни за делчевската баница, за пијанечката република и за орото копачка
Делчево е гратче во северошисточна Македонија, кое порано се нарекувало Василево, Султанија и Царево Село, кое во 1950 година е преименувано во Делчево по името на истакнатиот македонски реолуционер Гоце Делчев. Делчево и неговата околина се познати по Делчевската баница, по Пијанечката република и по орото Копачка/
Делчевската баница се прави со тенки кори, со овчо масло и со овчо сирење или урда, а се пече под вршник Кога мојата мајка Гена правеше. ваква баница, тоа за децата беше огромна радост и големо задоволство. Носталгичните сеќавања на спомнатата баница беа повод да се заинтереирам дали и каде може да се јаде познатата делчевска баница. Одговорот беше поразителен. Практично е неможно да се подготви баница бидејќи нема овци, така што не може да се најде ни овчо масло, ни сирење или урда. Пред Втората светска војна во Македонија, односно во тогашната Вардарска Бановина имало повеќе од 2 милиони овци. По Војната светска војна, комунистите и покрај анимозитетот кон „кулаците“ (земјопоседниците) овозможуваа скоро секое селско домаќинство да одгледуваа најмалку по 20-30 овци. Во демократска Република Македонија, за голема несреќа, се накотија незаситни профитери кои енормно се обогатија и конитинуирано се богатат од трговијата, поточно од увозот на дефицитарната струја и слични профитабилни дејности, но и со задолжување на државата со странски кредити, кои ќе ги отплаќаат и неродените генерации. Во македонските супер-маркети се продаваат огромни количини увезени аграрни производи, меѓу кои грав, кромид, лук, брашно, масло, овесни трици, сувомеснати производи и многу други стоки.кои можат да се поистоветат со храна, а македонските ниви непосеани и неожнеени. Најмногу од увезените аграрни производи потекнуваат од индустриски високо развиените земји, Германија, Чешката Република, Кина итн. Македонскиот економски систем, ако може така да се нарече, е поставен на глава. Во РМ, за жал, се уште не се појавил државник со визија за државата и за народот. Енормно суетните македонски политичари се среќаваат со странски политичари во РМ или во странски земји и мантраат за големи теми во врска со зачленуавњето во ЕУ и тие средби ги претставуваат како нивни огромен успех, но, не им текнува да го покренат прашањето за унапреување на извозот на македонски производи, а познато е дека пласманот на земјоделски производи е главен проблем кој го ограничува развојот на аграрниот сектор. Овоштарите, млекарите, оризарите, градинарите, лозарите и други аграрни асоцијации штрајкуваат, блокираат патишта поради ниските откупни цени, а трговците го собираат маслото од трудот на земјоделците. Да се вратиме на Дечевската баница. Многу македонски градови организираат разни гастрономски манифестации, пастрамалијади, пихтијади, фестивали на виното и на пивото итн. Апелирам до некој млад човек со менаџерски дарби да се ангажира за создавање на услови за инаугурација на Баницијада во Делчево. Идејата за ваквата манифестација би требало да ја подржи и да ја помогне општината, но и државата. Имајќи предвид дека Делчево се наоѓа во непосредна близина до Бугарија верувам дека доколку успее да се афирмира, Баницијадата би можела да привлече голем број гости,од соседна Бугарија, меѓу кои по пензионирањето би можел да биде и актуелниот бугарски претседател Румен Радев. Окуражува тоа што претседателот Радев, кој со својата омраза кон РМ и македонскиот народ придонесе за максимално заострување на односите меѓу двете соседни земји и двата народи, во последно време подава рака за помирување, така што доколку реши да дојде на Баницијадата, убеден сум дека ќе биде дочекан и третиран како почитуван и драг гостин.
По поразот на Турците во 1878 година и по нивното повлекување од просторите во Македонија кои граничат со Бугарија, меѓу кои спаѓа и Пијанечкиот регион, биле формирани самоуправни органи кои прогласиле Пијанечка Република. Историчарот Д-р Благоја Стоичков има издадено книга посветена на Пијанечката Република, која е триесетина години постара од Крушевската Република која во македонската историја упорно се натура како прва република на Балканот, која траела само 10 дена, но и покрај тоа е опеана заедно со хероите кои се спомнуваат и во македонската химна. Создадена е легенда и за црешовите топчиња, кои се користени во борбата со Турците. Меѓутоа, во македонската историја нема ни збор за Пијанечката република!? Во 1994 година се пријавив како кандидат за независен пратеник во Собранието на РМ во тогашната 24-та изборна единица, но, поради огромните нерегуларности на изборите не само што не помина ниеден независен кандидат, туку и кандидатите од двете најголеми опозициски партии (ДП и ВМРО-ДПМНЕ) кои се повлекоа од вториот изборен кругнемаа свои претсатвници во македонскиот парламент. Пред изборите во Делчево се одржуваше манифестацијата Гоцеви денови, на која учествував и дискутирав и јас. На крајот на оваа манифесатција беше приреден ручек на кој бев поканет, но, поканата во почетокот не ја прифатив со образложение дека не сакам некој да ми приговори за кандидатурата за независен пратеник. Меѓутоа, на крајот ме убедија со аргумент дека учествуавв со своја дискусија и дека би било нормално да учествувам на ручекот. Седнав на маса на која се наоѓаа само историчари. Во дискусијата, со ништо не предизвикан, на професорите по историја им поставив прашање дали има случај некој Влав да пукнал со пушка и да не му се слави името со именување на улици и разни други институции? На моето прашање веднаш реагираше еден од професорите со напомена немојте да ми ги врѓате Власите, мојата баба била Влаинка. На ваквата напомена на професорот одговорив дека не само што немам каква било намера да ги навредувам Власите, туку да ги пофалам затоа што не дозволуваат да биде заборавен ниеден нивни сонародник кој дал свој придонес за Македонија која е и нивна татковина.
За орото Копачка од с. Драмче пишував во повеќе наврати. Ова оро е внесено во списокот на УНЕСКО како нематеријално културно добро од Република Македонија. Меѓутоа, државата не покажува каква било грижа за задржување на ова оро на списокот на УНЕСКО, така што.постои реална опасност да биде избришано од списокот на светската културна институција. Играорците сами се грижат за облеката и за обувките (опинци од свинска кожа), немаат просторија за вежбање, нема иницијатива за ангажирање на млади талентирани луѓе кои би ги замениле веќе осатрените играорци. За проблемите на орото Копачка се обраќав до двете последни минисерки за култура,но, за жал,тие воопшто не реагираа. Ја користам оваа пригода да им сугерирам на македонските министри за култура да појдат во соседна Бугарија и да видат како се води успешна културна политика.
Скопје, 4 октомври 2022 година Коста Стоименовски
