Проф. д-р Стефан Детчев, Нов Бугарски универзитет: Решение ќе има кога бугарското општество ќе сфати дека ветото беше голема грешка, а македонското општество дека попуштањето пред популизмот на ДПМНЕ беше пат кон никаде

Во ексклузивно интервју за Цивил Медиа, професорот д-р Стефан Детчев од Нов Бугарски универзитет, ја оценува актуелната политичка состојба во Бугарија.

ЦИВИЛ МЕДИА: Бугарија е пред нови 8-ми избори по 7 по ред неуспешни или е повторно во политички ќорсокак?

ДЕТЧЕВ: Не ја изгубив надежта дека е можно нешто да се случи во последен момент и да се најде некакво мнозинство барем да се избере претседател на Собранието. Ако тоа не се случи, одиме на избори. На нив парламентот ќе биде уште пораспарчен и ќе биде полн со разни измислени популисти „мечеви“ и „величини“. Поголем ќе биде и резултатот на Дељан Пеевски бидејќи повторно ќе го регрутира електоратот на свој начин.

ЦИВИЛ МЕДИА: Како ја оценувате актуелната состојба на бугарската политичка сцена, има ли шанси сепак да се формира влада?

ДЕТЧЕВ: Ќе биде многу тешко. Главната потешкотија доаѓа од фактот што не е можно да се формира мнозинство кое е и антикорупциско и евроатлантско во исто време. Бојко Борисов кој е целосно зависен од позициите што ги има Дељан Пеевски во Обвинителството и во судот е главната причина за ова. Тој е личност која ја држи Пеевски. Поради оваа причина, антикорупциското мнозинство предводено од коалицијата Продолжи со промените-Демократска Бугарија (партијата „Да, Бугарија“ и Демократите за силна Бугарија) мора да се потпрат на „Има таков народ“ на Слави Трифонов (на кој реално никогаш не може да му се верува), на БСП (која дава се повеќе сигнали дека, како ГЕРБ е мастерирана од Пеевски), како и пропутинската „Преродба“ на Костадин Костадинов, наречена Костја Копеикин.  На ова мора да се додадат авторитарните амбиции на Румен Радев, демонстрирани во преодните влади што тој ги постави. Но, доколку остане сегашната официјална позиција на Димитар Главчев, тоа ќе значи целосна доминација на Пеевски во државата.

ЦИВИЛ МЕДИА: Бугарија како често да е на некаков свој уникатен политички крстопат на релација Исток – Запад, понекогаш повеќе натежнува на Исток, понекогаш на Запад или овој впечаток е погрешен?

ДЕТЧЕВ: Бугарското општество е претежно проевропско. Нема шанси човек, Бугарин или не, да биде толку глуп и да не види каде живеат луѓето, каде има напредок, каде има слобода, каде се големите плати и животниот стандард. Во првите неколку дена од војната на Путин против Украина, неговиот рејтинг значително падна во Бугарија.И тогаш почнаа смешните изјави на претседателот Румен Радев, дадени од функцијата што ја има. Ова доведе до двоумење во значителен дел од општеството, за жал.

ЦИВИЛ МЕДИА: На темата руската агресија врз Украина, на пример, исто така, не само политичките партии, туку како да е поделено и бугарското општество, па до граѓаните е или до политичарите?

ДЕТЧЕВ: Да, Русија има посебно место во бугарската историја. Но, сепак, мислам дека нема толку многу симпатизери на агресијата на Путин против Украина. Костадинов и „Вазраждане“ го достигнаа својот максимум и мислам дека нема да добијат повеќе следбеници. И просветленото општество во главниот град и другите големи градови сочувствуваат со праведната кауза на Украина. Пропутинските партии како БСП и „Вазраждане“ или претседателот Радев, не случајно, никогаш не поставувајте го прашањето „Русија или Украина“. Ниту тие не би победиле. Секогаш се вели дека нешто друго ќе го замени прашањето. Без да го наведат агресорот, тие извикуваат „мир“ или тврдат невистини дека бугарски војници ќе бидат испратени во Украина и Бугарија директно ќе влезе во војна. Тоа се манипулации за внесување страв во општеството.

ЦИВИЛ МЕДИА: Медиумите, посебно националните телевизии, станаа ли подостапни за независните, условно да речам, прозападните интелектуалци или за нив се уште потешко се отвораат вратите на ТВ студијата?

ДЕТЧЕВ: Не. Многу ретко и секогаш, уредниците се грижат да преовладува „другата гледна точка“ и публиката да се збуни што повеќе. Независни и прозападни интелектуалци, како што вие ги нарекувате, се на подкасти и алтернативни телевизии. Во трите големи телевизори, вистинско чудо е ако ги најдете.

ЦИВИЛ МЕДИА: Пак за политиката, за тековните партиски состојби: ГЕРБ се поврати, победи на октомвриските избори, а нели беше жестоко обвинувана за корупција, каде партијата на Бојко Борисов и самиот Борисов, ја црпат виталноста кај бугарските гласачи?

ДЕТЧЕВ: Бугарската администрација се состои од околу 600.000 луѓе, грубо кажано. Тоа се и гласовите на ГЕРБ. Дури и целата администрација да не гласа за ГЕРБ, роднините на гласачите компензираат.

ЦИВИЛ МЕДИА: Промените продолжуваат на Кирил Петков и Асен Василев изборно се „тргни – застани, на кои теми или со кои постапки оваа политичка партија ја стагнираше растечката доверба кај бугарските гласачи?

ДЕТЧЕВ: Постојат различни причини. Тие ја создадоа партијата „Продолжување на промените“ како привремени министри на Радев во 2021 година.  По почетокот на војната во Украина на 24 февруари 2022 година не можеа да продолжат заедно со претседателот. Така ги загубија претседателските избори. Тогаш, поради власта на Николај Денков, гласачите ги казнија за соработката со Пеевски и Борисов.Но, за Бугарите против корупција и проевропско размислување, тие, како и целата коалиција ПП-ДБ, продолжуваат да бидат надеж. Лесно може да забележиме дека постојано добиваат критики од заробените медиуми, од Пеевски и Борисов, од „Вазраждане“ на Костадинов, од „Меч“, па дури и од БСП. Ова не може да биде случајност.

ЦИВИЛ МЕДИА: Преродба на Костадин Костадинов ќе расте на наредните избори или партијата го достигна својот политички рејтинг?

ДЕТЧЕВ: Нема да расте.

ЦИВИЛ МЕДИА: Претседателот Румен Радев е со највисок рејтинг меѓу политичарите во Бугарија, се насетува ли дека ќе формира политичка партија или ќе одмори од политиката?

ДЕТЧЕВ: Мислам дека ќе формира партија, но мислам и дека се прецени. Дури и да се претстави подобро од АБВ на Парванов, тешко дека ќе промени нешто драматично.

ЦИВИЛ МЕДИА: Темата Македонија и Француската рамка, не е баш атрактивна за бугарската јавност, а се помалку и за бугарските политичари, гледате ли и во што, некаков извесен расплет за бугарско – македонските односи кои би биле во функција на ЕУ интеграција на Република Северна Македонија?

ДЕТЧЕВ: Темата “Македонија“ нема да влезе во политичка дебата во Бугарија. Владата на Христијан Мицковски можеби сака да се случи ова, па дури и да го испровоцира само за да ја оправда сопствената линија да не прави ништо за евроинтеграциите на Република Северна  Македонија. Нема да се преговара ниту за договорите со Грција и Бугарија, ниту за преговарачката рамка на Европската унија од летото 2022 година, познат како „француски предлог“.За жал, мислам дека спорот меѓу Софија и Скопје ќе трае долго. Решение ќе има кога бугарското општество ќе сфати дека ветото беше голема грешка, а во македонското општество дека0 попуштањето пред популизмот на ВМРО-ДПМНЕ и Мицковски беше пат кон никаде.

Подготовка: З. Иванов