ПССЕ: Успехот на процесот на проширување е во интерес на земјите од Западен Балкан и на Европа

Зајакнувањето на демократската отпорност и почитувањето на владеењето на правото и човековите права, промовирањето на помирувањето и добрососедските односи и создавањето услови за посилен економски и социјален напредок на Западен Балкан е геостратешка инвестиција за мир, стабилност и демократска безбедност во цела Европа. Така, помагањето на Албанија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Северна Македонија, Србија и Косово за исполнување на нивните аспирации за подлабока европска интеграција е важна не само за засегнатите земји, туку и за целиот европски континент и дека тоа ќе биде од корист за сите европски граѓаним се вели во резимето на извештајот на грчкиот парламентарец и поранешен премиер Јоргос Папандреу посветен на тоа како да се поддржи европската перспектива на Западен Балкан, јавува дописникот на МИА од Стразбур.

Парламентарното собрание на Советот на Европа (ПССЕ) треба во своите препораки и резолуција да повика да се даде нов поттик на процесот на проширување на Европската унија, а истовремено да го повика Западен Балкан решително и без одлагање да се справи со отворените предизвици.

Советот на Европа треба да повика на давање поголема улога во промовирањето на дијалогот, инклузивната регионална соработка, нормализацијата на односите и решавањето на билатералните спорови и конфликти во регионот, во соработка со Европската унија и во рамките на стратешкото партнерство меѓу двете организации.

Во делот посветен на Северна Македонија, Папандреу напиша дека во март 2020 година, Европската комисија ја поздрави одлуката на Советот за отворање на пристапните преговори со Северна Македонија, што е предмет на конечно одобрување од членките на Европскиот совет. Во јули 2020 година, нацрт-преговарачката кутија беше претставена на земјите-членки. Европската комисија во својот пакет за проширување за 2021 година потврди дека Северна Македонија продолжува да ги исполнува условите за формално отворање на пристапните преговори и дека прави постојан напредок на патот кон реформите во ЕУ. Откако ќе се решат билатералните прашања со Бугарија, пристапните преговори со Северна Македонија беа отворени на 18 јули 2022 година.

Во предложените заклучоци се нагласува дека „Иднината на Западен Балкан, регион со само 17,6 милиони жители, е во Европската Унија. Ова е желба на земјите од регионот, а тоа е истиот пат што го следеа многу други европски држави кои се приклучија кон ОБСЕ и Советот на Европа по падот на Берлинскиот ѕид. Успехот на процесот на проширување е во интерес на земјите од Западен Балкан и на Европа. Ризиците од неговиот неуспех се многу поголеми од тешкотиите што треба да се надминат.“

Во 2003 година, во Солун, на самитот меѓу Западен Балкан и Европската Унија, беше усвоен историски документ, во кој Европската Унија ја потврди својата недвосмислена поддршка за европската перспектива на Западен Балкан. Изгледите за припадност во заедничко семејство на европски вредности генерираше ентузијазам и поттик за промени во регионот. Перспективата на Европската унија делуваше како катализатор за решавање на одредени проблеми и постигнат е важен напредок

-Пример за тоа е договорот од Преспа меѓу Грција и Северна Македонија. Тоа беше сложен процес за двете страни, но изгледите за соработка во рамките на едно пошироко европско семејство им даде на двете земји политички потпора да го направат овој тежок скок, вели Папандреу во извештајот за ПССЕ.

Од Солун, посветеноста на проширувањето беше постојано потврдена на највисоко ниво, како од Европската унија, така и од политичките лидери во регионот. Времето од Солун, сепак, влијаеше на политичкиот момент и на јавниот ентузијазам. Студиите покажуваат дека се поголем број луѓе, особено меѓу младите, веруваат дека перспективата на Европската унија никогаш нема да се оствари. Европската визија го губи својот сјај. На негово место повторно се појави национализмот, жали тој.

Тренд кој не е ексклузивен за Балканот, националистичко и ксенофобично чувство се среќава во многу делови на Европа, ако не и во светот, можеби од слични причини: неуспехот на глобалната соработка ефикасно да се решат прашањата на нееднаквоста и социјалната заштита, движењето на населението, здравствени и еколошки кризи.

Во Западен Балкан, сепак, постои важна разлика. Раните од крвавиот конфликт се свежи и лесно може да се разгорат доколку во јавната сфера преовладува екстремната националистичка реторика. Згора на тоа, историјата на Балканот честопати била една од војни кои поттикнуваат етничка поделба, зависност од заштитни овластувања и слаби институции кои поттикнуваат клиентелизам и корупција. Како што се чини дека европската перспектива избледува, гледаме растечка нова геополитика во регионот, при што трети страни се борат за влијание и ги продлабочуваат постоечките фрактури. Овој тренд, особено по последиците од војната во Украина, би можел да се засили доколку Западен Балкан ризикува да стане простор на геополитички антагонизми кои би можеле да доведат до дестабилизација во Европската унија, предупредува ПССЕ.

Според паневропската асамблеја, „време е Европската унија да го забрза процесот на проширување со повторно започнување на преговорите со Србија и Црна Гора, нивно воспоставување со Албанија и Северна Македонија, доделување кандидатски статус на Босна и Херцеговина и со либерализација на визите за влез на Косово. Фокусот на овој регион не може да се остави настрана, дури и ако треба да се поддржат европските аспирации Оттогаш се појавија аспирации од други земји, како Украина, Грузија и Република Молдавија“.

Советот на Европа може да одигра важна улога во овој процес, бидејќи ревидираната методологија за проширување нагласува области каде што има јасна експертиза и консолидирани алатки: демократија, владеење на правото и човекови права. За таа цел, таа треба да ги удвои своите напори за да им помогне на земјите-членки кои сакаат да се приклучат на Европската унија и Косово да направат опиплив и мерлив напредок кон исполнување на потребните критериуми.

ПССЕ се надева дека со оваа расправа може да даде голем придонес со повторно разгорување на надежта за европска перспектива за Западен Балкан и притисок за реформи и добрососедски односи во регионот, особено преку обезбедување дополнителна платформа за парламентарниот дијалог.