Што научив од читање книги од писателки од секоја земја во светот

Пред три години, кога тргнав да читам дела од жени од секоја земја во светот, немав идеја за начините на кои ова патување ќе ме изненади, ќе ме предизвика и, како што животот стануваше сè потесен, ќе ме одржува. Она што го знаев е дека треба да ја проширам библиотеката далеку над канонот.

Така, во јуни 2018 година, започнав блог каде што направиви план, почнав да собирам совети и рецензии за 199 книги, песни и приказни. (Бев поинклузивна од некои официјални листи – на пример, читав дела и од Палестина, Тибет и Косово).

Се почувствува надреално во декември минатата година кога го затворив Le Déserteur од Хелена Казиенде од Нигерија, последната земја на мојата листа. Преземајќи форма на писмо до Африка, овој расказ ја истражува комплицираната одлука да се напушти сопствената земја. За делото на Казиенде дознав низ истражување на литературата од Нигерија и ми требаа месеци за да пронајдам примерок (на старо) од Kilomètre 30 од 1992 година, каде е отпечатена нејзината приказна. Пандемијата значеше дека беа потребни уште шест недели да стигне на мојот праг и уште едно попладне да си го освежам францускиот јазик, пред да можам да ја читам. Чекањето вредеше.

Имаше многу различни патишта кон секој од 199 писателки. Мојот избор беше воден од неверојатната низа препораки испратени од посетители на мојот блог од целиот свет. За некои автори, како Казиенде, процесот на доаѓање до книгите беш долг и комплициран. Со многу европски писатели, беше едноставно како забележување интригантна корица во книжарница.

За одредени земји, поезијата беше полесно достапна од прозата. Меѓу нив беше и Туркменистан: по истражувањето, наидов на поетеса од советско време, Анасолтан Кекилова, авторка на претажната „I Have Come Through Torments Within These Walls“ (во превод на Џејмс Вомак). Ова беше една од песните шверцувани од туркменската психијатриска болница каде Кекилова била затворна цела деценија поради нејзиниот активизам и каде и во 1983 година починала.
Понекогаш ме прашуваат што најмногу ме трогна овие години. Без сомнение, тоа е неверојатната отпорност на жените во сите делови на светот. Овој проект навистина го соголи фактот дека толку многу проблеми со кои се соочуваат жените се универзални. Предвидливо и застрашувачко е дека насилството врз жените е толку често повторувана тема.

Во само еден викенд, бев вознемирена од еден чин на семејно насилство во „Непослушна девојка“ (Disobedient Girl) од писателката од Шри Ланка, Ру Фриман, потоа од еден напад врз транс-жена во Малата убавина (Small Beauty) од канадската писателка Јиа Кинг Вилсон-јанг.

Контекстот се менува, мизогинијата останува.

Во полесниот домен, длабоко уживав во литературата за деца, првпат по детството. Толку многу писателки вешто се движеа низ трнливите теми. Во моите омилени се најдоа писателка од Централна Африканска Република Адриен Јабуза со „Волшебната кукла“( The Magic Doll) (илустрирана од Елоди Нухен, а преведена од Пол Кели), што нежно се осврнува на борбата на една мајката со плодноста.

Исто така, научив многу од Калути (Kaluti) на Шазија Усман од Фиџи и нејзината зајакнувачка порака за љубов кон самите себеси кон девојчињата кои се нарекуваат „калути“ – погрден термин за луѓето со темна кожа.

И тогаш се појави и незаборавната писателка од Кирибати, Марита Дејвис со „Теаоте и ѕидот“ (Teaote and the Wall), помагајќи им на младите читатели да разберат како островската држава се соочува со климатските промени низ солидарност.

И без солидарност за време на сопственото патување, ни би ни помислила дека ќе ја откријам необјавената приказна на андорската писателка Тереза Колом, Синот на гробарот (The Gravedigger’s Son), во превод на Мара Фај Летем, која ми ја препорачаа од Националната библиотека на Андора, или алузивната збирка раскази „Овенети цвеќиња“ (Withered Flowers) од Стела Гитано од Јужен Судан во превод на Ентони Калдербанк, што ArabLit Quarterly толку великодушно ми ја испрати од Лондон до Мелбурн.

Запознав извонредна глобална мрежа на читатели, писатели, преведувачи, издавачи, библиотекари, книжари и уредници посветени на поддршка и превод на книги од жени. И уште повеќе, идејата за моќта на колективите е тема насекаде во литературата, исто така. Еден зачудувачки пример беше Songspirals, исклучителна соработка помеѓу пет жени од Јолнгу и три не-домородни австралиски жени во текот на една деценија. Солидарноста има повеќе форми.

Ако барате кратки раскази, не можете да најдете подобро од новелата „Ева надвор од нејзините урнатини“ (Eve Out of Her Ruins ) на писателката Ананда Деви од Маурициус (во превод на Џефри Закерман) или новелата на Трифонија Мелибеа Обоно од Екваторијална Гвинеја „Ла Бастарда“) – две приказни за поединци кои се борат против угнетувањето.

Или, ако сте љубител/ка на историската фантастика, би ја предложила книгата „Во времето на пеперутките“ на Џулија Алварез, нова перспектива ги животите на сестрите Мирабал, кои беа симболи на надеж и пркос за време на диктатурата на Труиљо во Доминиканската Република.

Па, што е следно за мене? Сакам да истражам повеќе литература од Јужна Америка; Аргентина беше една од ретките земји каде што не можев да се ограничам на еден писателка, најмногу благодарение на каталогот на Charco Press. Тоа зборува многу за квалитетот на литературата што ја читав, а јас никогаш не премислував или застанував на патот – процесот беше премногу апсорбирачки.

 Софи Баго

Извор: Гардијан
превод: Лени Фрчкоска