Татко ми спаси украдено ремек дело на Да Винчи

-Имав 18 години кога татко ми ме тргна настрана во пабот што го поседуваше во Ливерпул. Ми кажа дека ќе се случи нешто чудно – нешто неверојатно – за кое еден ден ќе можам да им раскажувам на моите внуци. Бев толку шокирана што не можев ни да го прашам нешто повеќе. Но, затоа сега, на подкастот на BBC Sounds, поставувам многу прашања за тоа што се случи кога татко ми спаси украдено ремек-дело од 16 век -раскажува Оливија Грин во подкастот BBC Sounds.

Приказната започнула утрото на 27 август 2003 година, кога стар Голф ГТИ возел низ селата oколу Дамфрис и застанал пред замокот Драмланриг, домот на војводата од Бахлич – еден од најбогатите луѓе во земјата. Двајца мажи излегле од автомобилот, влегле во замокот каде ја изненадиле Алисон Расел која тука ги водела туристичките обиколки.

Еден од нив и ја ставил раката на устата и ѝ рекол да седи на подот. Целата операција траела само неколку минути. Ден по грабежот се одржала прес-конференција. Претставата на Богородица (The Madonna of the Yarnwinder) била стара 500 години, дело на еден од најпознатите светски уметници, Леонардо да Винчи, и се сметалo дека вреди околу 40 милиони фунти. Тоа било ударна вест низ целиот свет.

Марк Далримпл, експерт за артефакти ангажиран од осигурителната компанија, најавил „значителна“ награда за информации кои би довеле до пронаоѓање на сликата. Почнала голема полициска акција, но криминалците успеале да побегнат, раскажува Оливија Грин.

Четири години подоцна, сликата била заборавена од сите. Таа во тоа време беше во сопственост на група мажи од Ливерпул кои ја добиле како страничен плен на неуспешен договор за имот. Тие сакале да ги вратат изгубените пари – околи 819.960 евра. Но како?

-Ова е делот од приказната во кој се појавува татко ми. Роби Греам беше сестран човек. Немаше факултетска диплома и мислам дека излезе од школскиот систем без никакви квалификации, но тоа не го спречи да се истакнува во многу области. За него сè претставуваше добра можност што ќе ги промени работите. Некои од неговите бизнис идеи пропаднаа, но други отворија некои можности, како приватна детективска агенција и неговата веб-страница која се занимаваше со пронаоѓање украдени предмети на барање на поранешните сопственици – додава таа

Операцијата, наречена Stolen Staff Reunited, била од мал обем, но го привлекла вниманието на неверојатни клиенти. И така, во јуни 2007 година, двајца мажи, Џеј и Френк, дошле кај Роби и неговиот деловен партнер Џеки Дојл со барање. Дали би можеле да му ја вратат сликата на сопственикот и да ја побараат ветената награда.

Роби и Џеки биле заинтересирани, но само под услов сè да биде легално – па контактирале со адвокатот Маршал Роналд. Тој го контактирал Дејвид Бојс, правен застапник на угледната шкотска фирма HBJ.

Дејвид и неговиот партнер од HBJ, Калум Џонс, го советувале Маршал да стапи во контакт со експертот за уметност Марк Далримпл. Маршал му испратил е-пошта.

„Во моментов мислев дека г-дин Роналд е измамник“, ми рече Марк. Таа инстантна реакција го обликувала сето она што следело, иако тоа ќе стане очигледно дури подоцна.

Маршал не се договарал директно со Марк Далримпл. Наместо тоа, тој беше упатен на трето лице кое му беше претставено како претставник на војводата од Буклеуч. Набрзо била договорена награда од два милиони фунти. Таа требало да биде уплатена на привремена сметка – на некоја трета страна – пред сликата да биде вратена.

Маршал нема да може да пристапи до парите додека не се врати сликата, но ќе може да ги види парите стигнати на сметката. Групата што ја поседувала сликата се согласила да ја предаде во замена за награда од 819.960 евра. Планот бил реализиран. Роби ја зел сликата, ја однел во просториите на HBJ Gately Wareing во Глазгов на репатријација и ја побарал наградата.

Но, тогаш војводата се премислил. Станало очигледно дека парите ќе останат на неговата сметка додека Богородица не биде вратена. Луѓето кои ја имале сликата не биле задоволни од ваквиот развој на ситуацијата. Нивната доверба беше разнишана. Побараа однапред исплата. Сега каде Роби и Маршал ќе ги најдат 700.000 фунти во кеш?

„Тоа беше најстресната недела во мојот живот“, се сеќава Маршал.

Преговорите довеле до тоа групата да се согласи на половина од 409.980 евра во готовина, но тие исто така побараа банкарска меница во износ од 175.705 евра. Маршал некако успеал да ја обезбеди таа сума на пари. И така била договорена испораката на сликата.

Селото Хејл се наоѓа на само неколку километри југоисточно од центарот на градот Ливерпул. Таму, во среда, на 3-ти октомври 2007 година, Роби го паркирал својот автомобил пред пабот, со подготвени пари и банкарска меница.

Џеј дошол да ги собере парите, но исчезнал пред да ја предаде сликата.

-Кога се врати – четири часа подоцна – на татко ми му се придружи и Џеки. Џеј се приближи до автомобилот со нешто завиткано во бело ќебе. Можам само да замислам што им минувало низ главата на Роби и Џеки додека го земале пакетот. Знам дека откриле еден агол од ролната за да ѕирнат во него. Тогаш Роби му се јавил на Маршал – раскажува Оливија.

„Госпоѓата е на пат кон дома“, му рекол тој.

Во 11.05 часот следниот ден, Роби, Џеки и Маршал се сретнаа надвор од просториите на HBJ – подготвени за пречек. Но, тоа не се случило.

Знаев дека полицијата од Глазгов и Дамфрис е така и дека ја опколиле зградата“, ми рече Марк Далримпл. Тоа бил планот цело време. Враќање на сликата, проследено со полициска акција и апсења. Наградата никогаш не постоела, туку била само дел од полициска акција.

Се сеќавам како дознав дека ова се случило. Сестра ми ме зема на железничката станица Ормскирк.

„Тато е уапсен, нашата куќа се претресува, а ние сме на насловната страница на локалниот весник“, ми рече таа.

Две и пол години подоцна започна судењето на Маршал, Роби, Џеки, Калум Џонс и Дејвид Бојс. Беа обвинети за заговор за изнуда. Одбраната се потпираше на докажувањето дека полициските службеници ја контролирале групата која сакала да ја врати сликата. Ова не беше едноставен и очигледен случај. Калум и Дејвид беа ослободени на 20 април 2010 година. Обвинението против Роби, Џеки и Маршал не беше докажано. Тато ми се јави на телефон набргу по пресудата. Не се сеќавам што точно ми кажа, но беше нешто вака: „Успеавме, ќе се вратам дома за неколку дена. Те сакам”.

Војводата од Бахлич не доживеа повторно да ја види сликата. Почина на 4 септември 2007 година, еден месец пред сликата да биде доставена до адвокатската канцеларија.

Никој не беше уапсен за кражба на сликата, ниту пак беше исплатена некаква награда.

Сликата во моментов е изложен во шкотската национална галерија во Единбург.

Татко ми се обиде да продолжи понатаму по судењето. Тој се сврте кон семејството и кон нов голем бизнис план – кај него секогаш се готвеше нешто ново.

Но, овој пат разви склоност кон уметност. Се сеќавам дека за време на празници и одмори не носеше во уметнички галерии. Почина на 19 декември 2013 година. Имаше само 61 година. Неговиот погреб, исто како и целиот негов живот, беше една голема забава на која се појавија прекрасни луѓе и каде се разменуваа приказни, љубов и смеа.

Тој беше човек кој гледаше безброј нови можности во секој нов ден. Ми недостига цело време. Не можев ни да замислам дека толку многу го сакам и ценам.

Во согласност со неговите желби, на ковчегот на татко ми беше прикажана негова фотографија, онаа што тој навистина ја сакаше. Неговата рака гордо ја држи сликата – Богородица од Леонардо да Винчи.

Извор: BBC

Превод: Лени Фрчкоска