Виежот на гладта

Алаа Алкаиси

Се обидувам да се изгубам во работата, да заборавам, макар за миг, на оваа болка што се обвива околу нашиот мал, опколен град. Тоа не е само болка на духот или тага, иако има многу од двете; тоа е физичкa, немилосрдна глад што глода однатре, подигајќи се со тивко, постојано виење што одекнува низ телото како второ срцебиење.

Се лепи за мојот ум како клетва прошепотена премногу пати за да може да се поништи. Колку и да се обидувам да и го одвлечам вниманието– здиплувајќи ја истата кошула повторно, преведувајќи познат стих, мешајќи сол во зовриена вода како да тоа нешто ќе промени – гладта повторно се појавува тивко, но силно, како чад што се провлекува низ невидливи пукнатини во подот.

Буквите на екранот ми се замаглуваат. Зборовите со кои порано лесно ракував сега ми бегаат, се оддалечуваат како и тие да се обидуваат да избегаат од ова место. Станувам да се молам, но во мигот кога се исправувам ме обзема вртоглавица, остра и ненадејна, обвиткувајќи ги прстите околу моето грло. Нозете ми се тресат и се прашувам дали сум станала премногу празна за да се исправам пред Бог.

Гладта развива свој сопствен јазик – тивок, подмолен, нагризувачки. Не доаѓа бучно, туку полека се вселува во телото и умот, сè додека и двете не се омекнат, свиткаат, истрошат. Слегнува како прав врз мислите, врз сеќавањата, врз кревката кожа. Џорџ Орвел, чии зборови некогаш ми изгледаа како далечно ехо од друго време и друго место, сега зборува директно – низ вртоглавицата што чучи зад моите очи. „Гладта те сведува на состојба без ‘рбет, без разум… како да си претворен во медуза.“

Таа метафора, која некогаш ми звучеше гротескно и апстрактно, сега ми се чини совршено точна. Тоа сум јас сега: без облик, неспособна да ја поврзам мислата со намерата. Се обидувам да фатам некоја идеја, но таа се растопува уште пред да ја допрам, оставајќи зад себе само бледа сенка од она што некогаш живеело јасно.

Животот во Газа денес бара кореографија на отсуство. Ние не одиме – ние лебдиме. Не јадеме – бараме. Не спиеме – остануваме будни, со уши насочени кон звукот што ќе нè натера да трчаме. Опстанокот стана ритуал на прилагодување во свет што не нуди ништо.

И сепак, среде овие скршени руини, сè уште наидувам на мигови што ме потсетуваат на нашата тврдоглава човечност. Жена го кине својата последно парче леб и го дели со сосетката. Дете црта светли цветови на ѕид изцрнет од оган и саѓи. Старица ја рецитира Ел-Фатиха над зовриена вода, иако знае дека нема што да додаде. Тие гестови не се илузии. Тие се акти на отпор. Во место каде што институциите и системите се распаднати, човечкиот гест – изведен слободно – ја чува светоста.

Опсадата тежи дури и врз самиот јазик. Дури и моите реченици страдаат под нејзината тескоба. Синтаксата се крши под притисокот на празните стомаци. Граматиката не може да се спротивстави на очајот. Седам пред тастатурата и се обидувам да го направам она што некогаш ми доаѓаше природно, но зборовите се разбегуваат на половина пат, како исплашени птици што одеднаш заборавиле да летаат. Не се работи за заборав, туку за ерозија – тивко расплетување на сè што мислев дека ми припаѓа.

И сепак, продолжувам. Зборувам. Пишувам. Зашто молкот би бил подлабока форма на пораз. Сведоштвото, макар испукано и несигурно, е единствената жртва што сè уште можам да ја принесам. Да го заклучам во себе, би значело да и дозволам на оваа глад да ја проголта и самата гласност што ја именува.

Гладта открива вистини што никој не ги бара. Ги симнува сите утешyвачки илузии и покажува што останува кога веќе нема што да се изгуби.

Научив дека достоинството е пракса — се пројавува низ начинот на кој се издржува, а не како нешто кое го поседуваме.

Сфатив и дека споменот е облик на пркос. Да се именува болката, да се запише верно, значи да се одбие заборавот.

Ја претвора Газа во објект, предупредувачка приказна, наслов повторен толку многу пати што веќе не предизвикува реакција.

А она што го барам—она на што инсистирам—е сеќавање.

Не само на гладта, туку и на умовите што ги замагли, на рацете што се тресат над последната шолја чај, на очите што веќе не бараат соѕвездија на небото туку знаци на огнен напад.

Многу пред гладта да го присвои телото, ја разлабавува основата на јазикот — ја замаглува јасноста, го залулува ритамот, зад себе остава остатоци од мислата. Она што почнало како складен пасус, брзо се распаѓа во фрагменти, сè додека не остане ништо освен несаканиот тремор на умот премален за да ја задржи смислата. И затоа, пред јазикот целосно да ме напушти, го пишувам ова — не толку за да бидам разбрана, колку за да остане трага, облик на мисла пред да исчезне во тишина.

Постојат мигови кога Газа не личи на град, туку повеќе на талог од нечиј кошмар — кошмар што му припаѓал на некој далечен набљудувач, чиј сон го создал, а потоа заборавил да се разбуди. Повеќе не ја чувствувам како дел од светот, не на оној начин на кој градовите се поврзани преку реки, нации или време.

Наместо тоа, се чини како да сме вткаени во паралелно сценарио, мит што постојано се повторува за задоволство на оние што гледаат без последици. Но, за разлика од митовите, овој нема морална линија, нема катарза. Нема крај на ужасот, нема затемнување. Децата овде продолжуваат да стареат без никогаш да пораснат. Старците зборуваат за лебот како што други зборуваат за изгубени љубови. И некаде, секогаш, има публика што прашува како завршува оваа приказна. Но за нас што ја живееме, нема крај — само бавното повлекување на можноста за крај со секој ден на тишина.

Метафорите тука се скршени. Дури и убавината, на ова место, пристигнува ранета. Но сепак, чемпресот во нашата уличка продолжува да цвета — пркосно, црвен. Едно дете сè уште си потпевнува додека прескокнува локви пепел. Сè уште пишувам, затоа што некаде во оваа пустош значењето преживува. Не значењето како објаснување — за ова нема оправдување — туку значењето како сведоштво, како присуство, како одбивање да се биде заборавен.

Ние бевме тука. Љубевме, тагувавме, мислевме. Од урнатините изградивме јазик, од пепелта создававме приказни, и се држевме до сеќавањето дури и кога ни се лизгаше низ прстите како вода.

А кога светот конечно ќе ја сврти страницата — ако некогаш ја сврти — нека не каже дека Газа молчеше.

Нека не замислуваат дека исчезнавме без да прозбориме. Зборувавме со усти полни прав. Пеевме, дури и со скршени заби. Се молевме на распарчените коленици. Иако светот можеби го сврте погледот, нека остане запаметено барем ова: ние и дадовме име на гладта. Го поднесовме. Издржавме. Нека остане тоа.

Извор: e-flux

Превод: Лени Фрчкоска