Во Хрватска значително се зголеми употребата на лекови против дијабетес кои поттикнуваат и губење на тежина

Во Хрватска во 2024 година се издадени 28 проценти повеќе лекови за дијабетес тип 2 кои исто така го поттикнуваат губењето на тежината, како семаглутид (Оземпик) и лираглутид (Саксенда), покажуваат податоците на ХАЛМЕД, кои ги пренесуваат хрватските медиуми. Се очекува понатамошен раст поради Вегови, првиот лек од групата семаглутиди одобрен исклучиво за губење на тежината.

Лековите со активни супстанции семаглутид и лираглутид помагаат во регулирањето на шеќерот во крвта и го намалуваат апетитот и се препишуваат на луѓе со индекс на телесна маса (ИТМ) поголем од 30 или од 27 до 29 ако имаат дополнителни здравствени ризици како што се предијабетес, хипертензија или кардиоваскуларни заболувања.

Повеќето од овие лекови се индицирани за дијабетес тип 2, а не за губење на тежината, освен Саксенда (лираглутид) и неодамна достапниот Вегови (семаглутид). ХАЛМЕД има податоци за тоа колку пакувања семаглутид и лираглутид се издадени, но не и колку се користат за слабеење, а колку за лекување на дијабетес, пренесува Индекс.хр.

Бидејќи ХАЛМЕД ја следи потрошувачката на лекови по активна супстанца, а не по брендирано име, податоците се однесуваат на вкупната потрошувачка на сите лекови одобрени во 2023 и 2024 година на хрватскиот пазар со активните супстанции: семаглутид (Оземпик и Рибелсус) и лираглутид (Саксенда, Виктоза и Ксултофи).

Во 2023 година, издадени се 207.636 пакувања од овие лекови, со приход од околу 16,2 милиони евра, додека во 2024 година, издадени се 266.012 пакувања во вредност од речиси 21 милион евра, според ХАЛМЕД. Потрошувачката се зголемила за 28 проценти, а приходите за 30 проценти.

Лекот Вегови беше одобрен во Европската Унија во 2022 година, но во Хрватска е достапен дури од мај оваа година, па ХАЛМЕД ќе има податоци за неговата потрошувачка следната година.

Во Хрватска, лековите за дијабетес на база на семаглутид и лираглутид се делумно покриени од Хрватскиот фонд за здравствено осигурување со партиципација од пациентите, додека трошоците за лекови наменети исклучиво за слабеење, како што се Саксенда и Вегови, ги плаќаат целосно потрошувачите.

Специјалистот за ендокринологија и дијабетологија Кристина Блашлов од Здравствениот дом „Центар“ во Загреб истакнува дека зголемувањето на потрошувачката е последица на промените во критериумите за препишување.

Таа објаснува дека лековите како што се семаглутид, дулаглутид, лираглутид и тирзепатид се базираат на хормони од дигестивниот тракт, првенствено од тенкото црево, кои се лачат не само како одговор на внесувањето храна, туку и на мирисот на храната. „Тие го забавуваат празнењето на желудникот, влијаат на мозокот преку крвно-мозочната бариера и даваат чувство на ситост“, нагласи таа.

Блашлов додава дека употребата на семаглутид ќе расте бидејќи сега се препишува не само за дијабетес, туку и за дебелина, а праговите на БМИ се намалени за дијабетичари и лица со зголемен кардиоваскуларен ризик. Сепак, таа верува дека со БМИ од 27 или 28, прво треба да се примени правилна исхрана и физичка активност, а не веднаш да се прибегне кон лекови.

Според податоците на ХАЛМЕД, лековите на база на семаглутид (Ozempic, Wegovy) се попопуларни од лираглутид (Saxenda, Victoza). Во 2023 година биле издадени 34.707 пакувања лираглутид, а во 2024 година 29.582. „И двата лека се администрираат со инјекција, а семаглутидот е поедноставен бидејќи се администрира еднаш неделно, додека лираглутидот се администрира секојдневно“, објаснува Бласлов поголемата популарност на семаглутидот.

„Дебелината е поврзана со поголем ризик од мозочен и срцев удар и намалена подвижност. Лековите го забрзуваат губењето на тежината, но важно е пациентите да научат и да усвојат основни мерки, бидејќи правилната исхрана и трите оброци на ден спречуваат зголемување на телесната тежина по прекинувањето на терапијата“, предупредува Бласлов.

Таа, исто така, забележува дека со продолжена употреба на лекови за слабеење, може да се појави таканаречено плато, кога тежината не се намалува, што се решава со промена на лекот. Бласлов се согласува и со нутриционистот од КБЦ Загреб, проф. Дарија Вранесиќ Бендер, која нагласува дека овие лекови не се замена за правилна исхрана.

„Според бројни клинички студии, се јавува губење од пет до 20 проценти од вкупната телесна тежина. Оваа моќна терапија неодамна им помогна на многу наши пациенти кои со децении не можеле да ослабат и постојано се вртат во маѓепсан круг од обиди и неуспеси“, вели итаа.

Таа нагласува дека целта е да се изгуби тежина, а воедно да се одржи здравјето, мускулната маса и густината на коските.

Таа препорачува диета со висока хранлива густина и намалена енергетска вредност, со доволно протеини од риба, јајца, млечни производи и мешунки, зеленчук и интегрални житарки. Таа предупредува за важноста на внесувањето влакна и течности за правилно варење.

Најголемите грешки што луѓето ги прават при земање лекови за слабеење се внесувањето премалку калории – помалку од 1.200 ккал. дневно за жени и 1.800 за мажи – што доведува до исцрпеност, губење на мускулна маса и недостаток на хранливи материи. „Недостатоци во исхраната можат дополнително да се влошат од гастроинтестиналните несакани ефекти на лековите“, предупреди Вранесиќ Бендер.

Друга честа грешка е прескокнувањето оброци. „Многу луѓе мислат дека не мора да јадат затоа што немаат апетит кога користат лекови, но ризикуваат недостаток на хранливи материи. Некои продолжуваат со лошите навики во исхраната, верувајќи дека само лековите ќе го решат проблемот со дебелината. Ова води до враќање на тежината на долг рок“, истакна таа.

„По прекинувањето на терапијата, тежината обично се враќа токму затоа што не се усвоени здрави навики“, заклучи Вранесиќ Бендер. (nezavisen.mk)