Жештините во светот стануваат неподносливи, а летото штотуку започна. Што велат научниците

Поради неподносливата жештина, Торонто одлучи да ги држи своите градски базени отворени речиси до полноќ. Британците масовно бегаат кон брегот. Французите ги извлекоа вентилаторите од своите подруми за да им помогнат да ги преживеат спарните ноќи. Бројни концерти и спортски настани на отворено се откажани во Холандија. Сето ова покажува дека летото го достигна својот врв – но во однос на календарот, штотуку започна.

Топлинските бранови што ги погодија Канада, североисточниот дел на САД и северна Европа во последните денови имаат едно заедничко нешто: доаѓаат невообичаено рано. Временскиот период укажува на поширок тренд поврзан со климатските промени предизвикани од човекот – летните температури влегуваат во јуни порано и се задржуваат подлабоко во септември. Ова го продолжува периодот на потенцијално екстремно време и го зголемува ризикот од топлотен удар, пишува Вашингтон пост.

Летото се продолжува кон јуни и септември

„Дефинитивно гледаме продолжување на летото во последните месеци“, рече Карло Буонтемпо, директор на Европската служба за климатски промени Коперник. Промената се случува многу брзо.

Помеѓу 1979 и 2000 година, просечната температура на северната хемисфера обично надминувала 21 степен Целзиусов, означувајќи го најтоплиот период од летото, околу 10 јули, и траела околу пет недели, според податоците од Универзитетот во Мејн. Но, минатата година, најтоплата досега, таа просечна температура останала над 21°C од 13 јуни до 5 септември.

Рекордите се рушат недели порано отколку пред 20 години

Оваа година можеби сè уште не е со исто историско темпо – но е неколку недели пред просекот од изминатите децении. Минатата недела, покажаа најновите достапни податоци, просечната температура на северната хемисфера била 20,91°C. „Во споредба со 20 век, ова е доста невообичаено“, рече Соња Сеневиратне, климатолог во ETH Zurich.

Иако продолженото лето може да звучи привлечно за некои, тоа носи и сериозни здравствени ризици, особено за постарите лица, хронично болните и луѓето кои не можат да си дозволат да се разладат. Во Европа, смртните случаи поврзани со топлина се зголемија за 30 проценти во последните две децении.

Истражувањата покажуваат дека топлотните бранови што пристигнуваат рано во сезоната можат да бидат поопасни од оние што пристигнуваат подоцна, бидејќи телото сè уште не се адаптирало и луѓето не се подготвени да се справат со нив.

Повеќе луѓе умираат од топлина, особено на почетокот на летото

Агенцијата за заштита на животната средина на САД вели дека топлотните бранови станале подолги, почести и поинтензивни во текот на изминатите 70 години. Во исто време, сезоната во која е можен топлотен удар, исто така, значително се прошири – од помалку од 50 дена во 1990-тите до 70 дена во 2020-тите.

Температури над 32,2°C веќе погодија повеќе делови од копното од вообичаеното оваа година. Од почетокот на јануари до средината на јуни, 163 од 171 ден беа над просекот во однос на површината погодена од таква топлина.

Во јануари, март, крајот на април, мај и почетокот на јуни беа погодени повеќе области од високи температури отколку во која било година од 1980 година, што се совпадна со продолжените рани топлотни бранови во Јужна Азија.

Глечерите се топат порано од порано

Топлинскиот бран на почетокот на летото има широк спектар на последици – менување на моделите на раст на земјоделските култури, влошување на недостигот на вода и продолжување на сезоната на пожари. Оваа недела, грчкиот остров Хиос прогласи вонредна состојба и ги евакуираше жителите бидејќи шумските пожари ги опустошија неговите шуми, меѓу првите во годината. По години суви и екстремно топли сезони, Грција се подготви со рекорден број пожарникари.

Невообичаено високите температури стигнаа до Швајцарските Алпи, каде што глечерите почнаа да се топат и да губат маса неколку недели порано од вообичаеното, рече глациологот Матијас Хус, раководител на швајцарската програма за следење на глечерите GLAMOS.

„Дефинитивно не изгледа добро за швајцарските глечери“, напиша Хус на социјалните медиуми. „О, не, каде одиш 2025 година?“

Топлинските бранови не ги погодуваат само Северна Америка и Европа. Јапонија во последните денови собори серија дневни рекорди за температура. Температурите се исто така далеку над нормалните во Монголија, Русија и западна Кина – некои градови дури 10°C над просекот.

Мразот се топи, шумите горат, луѓето бегаат

Научниците јасно го поврзуваат зголемувањето на глобалните температури со емисиите на стакленички гасови што луѓето ги испуштаат во атмосферата – главно од согорување на фосилни горива – во текот на изминатите два века. Емисиите сè уште растат, а темпото на затоплување се забрзува: десетте најтопли години досега се случија во изминатата деценија. Земјата, исто така, задржува повеќе топлина во океаните, што ги зголемува температурите на морето. А повеќе влага во атмосферата доведува до посилни урагани, циклони и поразорни поплави.

Кога топлотен бран ја погоди Британија пред неколку дена, научниците од групата World Weather Attribution рекоа дека таков настан може да се очекува на секои пет години. Пред индустриската ера, југоисточниот дел на Англија би доживеал сличен топлотен бран еднаш на секои 50 години.

„Сите податоци покажуваат силно и статистички значајно зголемување на јунските топлотни бранови како што светот се затоплува“, заклучија научниците