Жива запалена сопругата на непалскиот премиер
Насилните антивладини протести во Катманду, Непал, кои започнаа на 8 септември 2025 година, ескалираа во сериозна политичка криза, кулминирајќи со трагични последици, вклучително и смртта на Раџалаксми Читракар, сопругата на поранешниот премиер Џаланат Канал. Според извештаите, таа загинала откако демонстрантите го запалиле нивниот дом во Далу, Катманду, за време на насилствата на 9 септември. Овој инцидент е дел од бран напади врз домови на високи политички фигури, вклучително и на премиерот К.П. Шарма Оли, министерот за внатрешни работи Рамеш Лекак, лидерот на Комунистичката партија Пушпа Камал Дахал (Прачанда) и приватно училиште во сопственост на министерката за надворешни работи Арзу Деуба Рана.
Протестите, предводени главно од младите од таканаречената „Генерација З“, беа иницирани поради одлуката на владата на 4 септември да блокира 26 платформи за социјални медиуми, вклучително Фејсбук, Инстаграм, Јутјуб, Ватсап и Икс, под образложение дека овие платформи не ги исполниле барањата за регистрација според локалните регулативи. Оваа мерка, која не беше одобрена од парламентот, беше широко критикувана како обид за цензура и ограничување на слободата на изразување, особено по кампањата „непо кид“ на социјалните мрежи, која ги истакнуваше привилегиите и наводната корупција на децата на политичките елити.
На 8 септември, демонстрантите упаднаа во парламентот во Катманду, пробивајќи ги барикадите и запалувајќи го комплексот Сингха Дарбар, каде се наоѓаат владините министерства. Полицијата реагираше со солзавец, водени топови, гумени куршуми, а според некои извештаи и со боева муниција, што доведе до смрт на најмалку 19 лица, од кои 17 во Катманду и двајца во градот Итахари. Дополнително, стотици луѓе беа повредени, вклучително и 28 полицајци. Извештаите укажуваат и на убиство на тројца полицајци кои се предале, како и на запалување на зграда на полициската управа, што дополнително ја нагласува сериозноста на насилството.
И покрај укинувањето на забраната за социјалните медиуми доцна во понеделникот, по итна седница на владата, протестите продолжија со зголемен интензитет на 9 септември. Демонстрантите, покрај парламентот, ги нападнаа и домовите на водечките политичари, вклучително и приватната резиденција на Оли во Балкот, Бактапур. Овие настани го принудија премиерот Оли да поднесе оставка на 9 септември, наведувајќи дека се повлекува за да „олесни политичко решение на кризата“ во согласност со уставот. Оставки поднесоа и неколку министри, вклучително Рамеш Лекак, Рам Нат Адикари и Прадип Паудел, повикувајќи се на морална одговорност за насилството.
Покрај нападите врз домови на политичари, демонстрантите предизвикаа и други инциденти, вклучително палење на зградата на медиумската куќа „Кантипур“ и организирање на протести во други градови како Покара, Биратнагар и Баратпур. Во западните окрузи Каски и Данг беа пријавени и два затворски бунта, при што 773 затвореници избегале од затворот во Каски, а 127 од затворот во Тулсипур. Воени хеликоптери беа користени за евакуација на владини функционери, а меѓународниот аеродром Трибуван во Катманду беше затворен поради чадот од пожарите и безбедносните ризици.
Обединетите нации и меѓународната заедница, вклучително САД, Австралија, Франција и Индија, изразија загриженост за насилството и повикаа на транспарентна истрага за употребата на сила од страна на безбедносните служби. ООН, преку портпаролката Равина Шамдасани, ја критикуваше „непотребната и несразмерна употреба на сила“ и побара одговорност за жртвите. Демонстрантите, од своја страна, бараат не само укинување на забраната за социјални медиуми, туку и системски реформи за борба против корупцијата, непотизмот и економската нееднаквост, кои ги сметаат за главни причини за кризата.
Оваа криза, опишана како најтешка во Непал во последните децении, ја става земјата во длабока политичка неизвесност. По оставката на Оли, претседателот Рам Чандра Паудел повика водачи на протестите на разговори, додека армијата, предводена од генералот Ашок Раџ Сигдел, апелираше за воздржаност и дијалог. Меѓу можните кандидати за нов премиер се споменуваат градоначалникот на Катманду, Балендра Шах, и пратеничката Сумана Шреста, но иднината на политичкиот процес останува нејасна.
