Зошто падна владата на Лекорну во Франција

Дури и за Франција, оставката на новиот премиер Лекорну е шок – особено затоа што само претходниот ден го претстави својот нов кабинет. Околу четири недели по именувањето од претседателот Емануел Макрон, Лекорну се обиде да направи чекор кон политичка нормалност. Но тоа не се случи – наместо тоа, тој му поднесе оставка на Макрон, кој ја прифати.

Зошто Лекорну поднесе оставка?

Неуспехот на Лекорну е поврзан со составот на неговиот кабинет. Веднаш по објавувањето на листата, потврдениот министер за внатрешни работи и лидер на конзервативната партија Републиканци, Бруно Реталео, изрази незадоволство од составот на новата влада и најави кризен состанок на партијата за понеделник. Пред тој состанок да се одржи, Лекорну поднесе оставка.

Според француски медиуми, Реталео барал една третина од министерските позиции за неговата партија. Тој бил незадоволен од улогата и влијанието на конзервативците во новата влада. Особено ги налути конзервативците тоа што Лекорну го назначи поранешниот министер за економија и финансии, Бруно Ле Мер, за министер за одбрана. Ле Мер е член на партијата на Макрон и многумина го сметаат за одговорен за сериозната финансиска криза во Франција.

Во својата изјава, Лекорну ги обвини политичките партии за недостаток на подготвеност за компромис и блокирачко однесување – како да имаат апсолутно мнозинство, иако тоа не е случај.

Што следува?

Претседателот Макрон мора повторно да назначи нов премиер – по шести пат во само две години. Неуспехот на претходните пет премиери покажува колку е тешка задачата, бидејќи Макрон нема сопствено мнозинство во парламентот. Националното собрание е поделено на три блока: левичарско-зелен, десничарски и владиниот блок. По изборите во 2024 година, најмногу места има коалицијата од социјалисти, зелени, левичарската партија ЛФИ и комунистите.

Макрон има слобода во изборот на премиер, но мора да ги земе предвид парламентарните односи за да избегне нова оставка за неколку недели. Тоа го ограничува неговиот маневарски простор.

Нема рок за именување нов премиер. До тогаш, претходната влада останува „во функција“, што значи дека се грижи за тековните работи, но не може да носи нови закони или одлуки што би ја засегнале идната влада.

Дали се можни нови избори?

Теоретски – да. Но претседателот досега го исклучуваше тоа сценарио. Не е јасно дали неуспехот на Лекорну ќе доведе до промена на ставот. Сепак, набљудувачите сметаат дека по новата оставка, тоа е можно – ситуацијата во Националното собрание изгледа блокирана. Анкетите не покажуваат дека нови избори би му донеле поголем простор на Макрон. Напротив, тие сугерираат дека односот на силите би останал ист.

Макрон има лошо искуство со предвремени избори. Во 2024 година, по добриот резултат на крајната десница на европските избори, тој го распушти парламентот – и се прецени. Наместо да излезе засилен, неговата центристичка коалиција ја изгуби и онака тенката мнозинска поддршка.

Зошто мора брзо да се назначи нов премиер?

Франција не е само во политичка криза, туку е и силно задолжена. Претходникот на Лекорну, Франсоа Бајру, се обиде да воведе буџет за штедење, но наиде на силен отпор во парламентот и на улиците. Бајру беше соборен преку гласање за доверба кое самиот го иницираше.

Со над 3,3 трилиони евра, Франција има највисок долг во ЕУ во апсолутни бројки. Во 2024 година, дефицитот изнесуваше 5,8 проценти – далеку над дозволените 3 проценти според ЕУ-стандардите. Бајру зборуваше за „смртоносна опасност“, го нарече буџетот „последна станица пред бездната“ и предупреди на судбина слична на онаа на Грција во европската финансиска криза.

Затоа, француската влада, без разлика кој ја води, мора да најде решение за да ја зачува кредитната способност на земјата и да го поттикне слабиот економски раст.

Што значи тоа за Макрон?

Макрон е политички ослабен уште од парламентарните избори во 2024 година, а честите промени на премиери во последните години дополнително ја ограничуваат неговата способност за дејствување. И сега, неговите политички противници го обвинуваат за неуспехот на премиерот.

Иако претседателот има малку успех на домашен план, тој не мора да поднесе оставка – бидејќи е директно избран од народот. Досега тој категорично ја исклучуваше можноста за оставка и предвремени претседателски избори.

Левицата веќе бараше оставка на претседателот при претходни оставки на премиери – сега бараат негово разрешување преку парламентот. Од друга страна, деснопопулистичката партија „Национално собрание“ бара нови парламентарни избори – надевајќи се на поголем број гласови, но и поради Марин Ле Пен. Имено, не е јасно дали таа би можела да се кандидира на претседателски избори, бидејќи против неа се води судска постапка.