Академците од САНУ бараат неотповиклива оставка од Вучиќ
Јавниот притисок против Српската напредна партија овој пат дојде од Српската академија на науките и уметностите (САНУ), која упати јавно барање за неотповиклива оставка на претседателот Александар Вучиќ. Спротивставувањето на Вучиќ, како и поддршката за студентите, дојде од различни институции, почнувајќи од Универзитетот и општото образование, преку културните институции, па сè до јавните претпријатија. Иако овие институции имаат неоспорен авторитет во своите области, останува непознато дали овие познати имиња се доволни за да ја пополнат преостанатата празнина.
Според српски „Радар“, Српската академија на науките и уметностите поднесе барање за оставка на Вучиќ, нагласувајќи дека барањето за оставка не е политички мотивирано, туку произлегува од морална одговорност кон граѓаните и иднината на Србија. САНУ ги наведе недостатоците на овој режим и колапсот на демократските, институционалните и општествените темели, поради што веруваат дека неотповикливата оставка е единствениот морален чин.
Веќе е очигледно колку е силен стремежот на граѓаните за правда кога тој успеал да ги обедини несоодветните, средната и работничката класа, а влијанието на САНУ врз општествениот имиџ, според професорот Зоран Стојиљковиќ од Факултетот за политички науки, може да биде исклучително. Како што објаснува Стојиљковиќ, САНУ е исклучително респектабилна институција која ужива висок углед кај пошироката јавност, но дека е исклучително важно кој го потпишува тоа барање.
„Прашањето е колку широк круг на поддршка ужива меѓу самите академици и кој всушност е во кругот на тие иницијатори. Ако ова е ограничена иницијатива, тогаш реакцијата на властите ќе биде речиси претенциозна, но сосема друго е прашањето ако има некаква поширока поддршка во рамките на академијата, меѓутоа, академијата е исто толку реномирана колку што е и релативно конзервативна“, објаснува Стојиљковиќ.
Дека ова не е единствена позиција на академијата, сведочи и изјавата на поранешниот претседател на САНУ, Владимир С. Костиќ, кој во изјава за Нова.рс објасни дека оваа одлука е донесена во рамките на редовна седница на собранието и дека одредени членови покренале иницијатива со која се бара изјава за барањето претседателот на Републиката да поднесе оставка. Според поранешниот претседател на САНУ, Владимир Костиќ, иницијативата потекнува од поединци и не го претставува официјалниот став на Академијата. Сепак, според Нова.рс, рокот за членовите на академијата да ја потпишат оваа иницијатива е две недели и дека тогаш ќе се види пошироката слика за ова барање.
„Ова не е прв пат членовите да излезат со вакви барања. Се сеќавам дека 64 академици потпишаа барање за отстранување на Милошевиќ, но тоа го направија како граѓани, а не во име на Академијата“, се присети Костиќ, додавајќи дека немало гласање за оваа иницијатива, туку дека тоа е оставено на совеста на поединците, со рок од околу две недели за евентуално изјаснување.
Сепак, САНУ е само еден од голем број важни општествени фактори кои повикаа или на поддршка за студентскиот протест или на оставка на Вучиќ. Исто така, постојат универзитети, во сите градови, чии студенти започнаа масовен протест. Имено, ректорот на Универзитетот во Белград, Владан Ѓокиќ, стана главна цел на властите поради неговата поддршка за студентскиот протест. Тука е и деканката на Филозофскиот факултет во Ниш, Наталија Јовановиќ, која беше жртва на вербални и физички напади од симпатизери на владата поради нејзината недвосмислена поддршка за сегашното незадоволство.
Покрај високообразовните институции, се чини дека образовниот сектор го понесе товарот на нетолеранцијата, кој речиси цела учебна година беше во некаков штрајк и кулминираше со приклучување кон студентските барања и целосно прекинување на наставата. Наставниците беа казнети со одземање на платите за месеците во кои штрајкуваа, наместо одговорните лица да бидат изведени пред лицето на правдата согласно законот.
Членовите на културниот сектор во општеството, исто така, недвосмислено застанаа на страната на движењето против Вучиќ. Во најновиот документарен клип од Факултетот за драмски уметности во Белград, можеа да се видат познати лица од актерскиот свет како што се Милош Биковиќ, Светлана Бојковиќ, Нина Јанковиќ, Драган Миќановиќ и други. Исто така, неколку театри ги откажаа своите проекции во поддршка на студентското движење или покажаа крвави тупаници на крајот од претставата, широко прифатен симбол што ја карактеризира корупцијата.
Протестираат и штрајкуваат и членовите на работничката класа, имено на Градското сообраќајно претпријатие, како и таксистите, кои ги превезуваа демонстрантите во други градови на свој трошок. Покрај нив, тука се и земјоделците, кои сега се веќе активни членови на ова широко општествено движење.
Стојиљковиќ зборува и за нетолеранцијата на општествен план, велејќи дека со своите блокади и маршеви, студентите „предизвикале еден вид политичка тензија кај пониската средна класа и работничката класа“. Тој забележува дека тука студентите се борат против исклучително распространета клиентелистичка мрежа на власта, која се наоѓа во секоја јавна институција и компанија. Сепак, според Стојиљковиќ, политичката власт во општеството не доаѓа исклучиво врз основа на позицијата во државната структура, туку се „заработува“.
„Голем број претставници на медиумите, голем број актери, луѓе од културната сфера, дека тоа е нешто што е поврзано со некаков вид демократски сентимент и за да се излезе од овој систем кој е едноставно корумпиран. Некој што има културен образовен капитал не мора да биде во клиентелистички мрежи и да излезе на чело. Да речеме дека ова се професионални здруженија, дека ова е сферата на културата и уметноста и дека ова е целиот корпус на образованието“, вели Стојиљковиќ.
Сепак, според Стојиљковиќ, владата има подготвен одговор на таков широк општествен протест. Според него, широка и длабока клиентелистичка мрежа, составена од државни и приватни компании блиски до владата, „може да ги здружи силите во борбата за режимот, па дури и за сопствен опстанок со него“.
