Проф. Шкариќ за „Светот и ние“: Неповолен политички момент за Уставниот суд на да донесе одлука за албанскиот јазик (ВИДЕО)
Во Северна Македонија, прашањето за албанскиот јазик како службен јазик повторно е на дневен ред. Оригиналниот закон го дефинираше албанскиот јазик како официјален јазик, но само на териториите каде Албанците сочинуваат повеќе од 20 отсто од локалното население. Законот за употреба на службениот јазик, со кој се прошири официјалната употреба на албанскиот јазик во државата каде Албанците сочинуваат околу 25 отсто од вкупното население, беше донесен во 2018 година.
Откако тогашниот претседател на државата, Ѓорѓе Иванов, одби да го потпише Законот, тој сепак беше објавен во Службен весник во 2019 година, но само со потпис на тогашниот претседател на Собранието, а во фуснота беше објаснето дека претседателот на земјата одбил да го потпише законот. Така, до ден денес Законот за употреба на службениот јазик во Северна Македонија е чин на еднаквост за едни, а закана за суверенитетот за други. Одлуката сега треба да ја донесе Уставниот суд на Северна Македонија, но на овонеделната седница отсуствуваа двајца од деветте судии – албанските судии, додека третиот судија, припадник на турското малцинство, ја напушти седницата по негов предлог. да се одложи беше одбиено.
Пензионираниот професор по уставно право на Правниот факултет во Скопје, Светомир Шкариќ, во емисијата „Светот и ние“ на телевизија Инсајдер рече дека е добро што одлуката засега е одложена, истакнувајќи дека еден од судиите е под голема притисок.
„Познавам еден од тие судии, Осман Кадриу, кој е одличен правник. Докторираше трудово право во Белград, беше член на Судскиот совет и е реномиран правник. Сепак, тој е под голем притисок. Верувам дека немаше да ја напушти седницата на Уставниот суд, туку ќе присуствуваше на неа, а своето несогласување со евентуалната одлука на судот можеше да го искаже со посебно мислење, кое ќе беше објавено во Службен весник. Но, се чини дека е под притисок на опозициската албанска партија и, според мене, веројатно бил принуден да ја напушти седницата за да може на некој начин да се стави во поповолна позиција. Но, тоа го става Уставниот суд во неповолна положба“, рече Шкариќ.
Почекајте го мислењето на експертите.
Според него, Уставниот суд е целосно подготвен да донесе одлука, бидејќи ги има сите потребни податоци и материјали.
„Тоа е процес кој трае долго. Но, политичкиот момент не е поволен за донесување таква одлука и затоа мислам дека Уставниот суд со гласовите на пет судии правилно постапи во одложувањето на донесувањето на конечната одлука и ангажирањето на подготвителна седница. А, дополнително, сака да ги слушне мислењата на некои меѓународни експерти. Тоа е добро. Тоа е политичката димензија на конституционализмот. На студентите секогаш им го кажувам ова – оценката за уставноста не е само правна категорија, не е само утврдување на усогласеноста на еден закон со Уставот, туку е и политичка категорија. Уставните судии треба да размислуваат и кога одлучуваат дали таа одлука ќе биде извршна и какви ќе бидат ефектите. Добро е што Уставниот суд под таков притисок и во таков амбиент ја одложи таа одлука и што сака да чека мислења на други луѓе, не само домашни, туку и странски експерти. Многу е веројатно дека во меѓувреме и оваа партија која врши притисок малку ќе се опушти и ќе се повлече од својот тврдокорен пристап. „Значи тоа е политички добра одлука“, нагласува проф. Шкариќ.
Законот мора да се коригира.
Како што вели, законот донесен во 2018 година излезе од рамките на Уставот, и треба да се врати во рамката во која беше во 2008 година.
„Тој закон од 2008 година е целосно во согласност со Уставот. Дозволува употреба на албанскиот јазик целосно таму каде што Албанците се мнозинство, таму е службен јазик… И тој закон дозволува употреба на албанскиот јазик во сите централни државни институции и тоа е сосема доволно. Но, тие излегоа со овој закон во 2018 година, излегувајќи подалеку од тоа и проширувајќи ја употребата на албанскиот јазик во судскиот процес. Тоа е неприродно, не само што не е прифатливо, туку не е ни остварливо. Венецијанската комисија го нотира тоа и смета дека законот е неисправен во овој поглед и мора да се коригира“, заклучи проф. Светомир Шкариќ.
