Украински тинејџери регрутирани од Руси преку Телеграм за да ја нападнат сопствената земја

Седумнаесетгодишно момче пешачело 800 км од својот дом во источна Украина во јули за да земе бомба и телефон од парк во западниот град Ривно. Му биле ветени 2.000 долари за да ја постави бомбата во комбе што го користи украинската воена служба за регрутирање. Влад е едно од стотиците деца и тинејџери за кои украинската влада вели дека Русија ги регрутирала преку интернет, нудејќи им пари за да извршат саботажи и други напади врз нивната сопствена земја, објавува Би-би-Си.

Исповеди на млад саботер

„Додека ги поврзував жиците, помислив дека може да експлодира. Помислив дека може да умрам“, изјави Влад за Би-бисСи, чие име е променето за да се заштити неговиот идентитет.

Му било кажано да постави телефон за да емитува во живо до својот оперативец, кој потоа од далечина ќе го активира уредот кога некој ќе влезе во возилото. Сепак, Безбедносната служба на Украина (SBU) ја следела ситуацијата и го спречила нападот. Влад, кој сега има 18 години, чека судење по обвиненија за тероризам и се соочува со затворска казна до 12 години.

Седејќи во притворен центар со висок степен на безбедност во Ривно, тој признава дека можеби бил вмешан во убиството. „Размислував за тоа. Но, никој не ги сака регрутирачките службеници“, вели тој. „Помислив: Па, ќе бидам како сите други.“

Стратегија за таргетирање на најранливите

СБУ вели дека идентификувала повеќе од 800 Украинци регрутирани од Русија во текот на изминатите две години – од кои 240 се малолетници, некои на возраст од само 11 години. Експертот за сајбер безбедност Анастасија Апетик, која држи онлајн курсеви за безбедност во Украина, е свесна за помладите случаи. „Тие се обидоа да регрутираат деца на возраст од девет или десет години“, вели таа.

Андриј Небитов, заменик-началник на Националната полиција на Украина, објаснува дека ова е намерна стратегија за пронаоѓање ранливи лица кои можат да бидат манипулирани. „Децата не секогаш ги разбираат целосно последиците од своите постапки“, вели тој. „Непријателот не се срами да користи малолетници за да прави експлозиви од хемикалии за домаќинството, поставувајќи ги на различни локации како што се воени канцеларии за регрутирање или полициски станици“.

Според СБУ, регрутирањето првенствено се врши преку апликацијата Телеграм, но исто така и на платформите за TikTok и видео игри. Службениците велат дека регрутите речиси секогаш се мотивирани од пари, а не од проруски симпатии. Влад потврдува дека не ја поддржува Русија и дека претходно не бил вклучен во криминал.

Тој се приклучи на два канали на Телеграм и објави дека бара работа од далечина, по што еден човек кој се претстави како Роман го контактираше во рок од половина час.

Пари за хаос

Каналите на Телеграм што ги истражува Би-би-си, каде што се врши регрутирање, не се експлицитно проруски, но го поттикнуваат гневот што некои Украинци го чувствуваат кон службата за регрутација, која е опседната со обвинувања за бруталност и корупција. Новинарите се приклучија на некои од каналите, користејќи анонимни телефонски броеви и псевдоними.

Каналите објавија снимки од пожари и експлозии наводно извршени по нивна наредба, иако Би-би-си не можеше независно да ги потврди овие тврдења. Една сметка што беше контактирана веднаш понуди да плати, во криптовалути или преку банкарски трансфер, за палењето.

Набрзо следеше порака со ценовник за напади врз различни цели: од 1.500 долари за палење пошта до 3.000 долари за банка. „Мора или да сипете бензин внатре или да фрлите неколку молотови коктели внатре“, советуваше регрутерот.

Огласи што нудат високи плати за неодредена работа со скратено работно време се појавуваат во разни неповрзани украински групи на Телеграм, вклучувајќи ги и оние за бегалци или совети за убавина.

Кога новинарите одговорија на еден таков оглас, регрутерот повторно понуди илјадници долари за палежи и побара видеа како доказ. „Ми треба се што можам да добијам за палежи“, рече тој. „Наоѓањето доверлива личност е многу потешко отколку да се разделам со пари. Затоа плаќам точно колку што кажувам и го правам тоа многу брзо, обично во рок од неколку часа од приемот на видеото.“

Би-би-си пријави голем број канали и сметки на Телеграм, кој отстрани само неколку од нив. Во соопштението, Телеграм рече: „Повиците за насилство или уништување на имот се строго забранети на Телеграм и се отстрануваат веднаш по откривањето.“

Смртоносни последици

Украинските власти јавно ги именуваа членовите на руските разузнавачки агенции за кои се сомневаат дека стојат зад операциите. Иако Би-би-си не можеше независно да ја потврди одговорноста на руската држава, неколку европски влади тврдат дека имаат докази за руски агенти кои регрутираат млади луѓе за извршување вандализам и палење.

Во Обединетото Кралство, шест мажи се затворени за палеж на магацин во Лондон кој обезбедувал помош за Украина, кој бил нарачан од Русија.

Во Украина, стотици наводни саботери чекаат судење, но некои имале фатални последици. Неколку осомничени починале од експлозивите што ги носеле. СБУ тврди дека руските оперативци намерно ги детонирале уредите од далечина, знаејќи дека нивните ангажирани агенти ќе бидат убиени.

Во март, 17-годишник беше убиен, а 15-годишник беше сериозно повреден кога бомба за која се веруваше дека ја носат експлодираше на железничка станица во Ивано-Франкивск.

Русија возвраќа со обвинувања

Би-би-си ги пријави обвинувањата на СБУ до руската амбасада во Лондон. Како одговор, амбасадата ја обвини Украина за слична кампања на саботажа со користење на руски државјани. „Практиките што ги споменувате станаа заштитен знак на украинските специјални служби. Особено: регрутирање цивили, вклучително и деца, за извршување палење, саботажа или бомбардирање на луѓе, згради или возила.“

Постојат извештаи на Телеграм кои ја припишуваат саботажата во Русија на украинското регрутирање, но е исклучително тешко да се потврди кој точно стои зад овие напади.

Во меѓувреме, Влад има порака за другите кои можеби се во искушение. „Не вреди. Или ќе ве измамат и ќе завршите во затвор исто како мене, или можете да земете бомба и таа само ќе ве разнесе