Редовна состојба

По три децении плурализам, навистина е нејасно како некои опозициски партии сѐ уште не ја разбраа улогата што треба да ја има опозицијата во општеството. Ние сме веројатно една од ретките земји во кои таа улога сѐ уште се разбира и реализира на еден крајно тривијален начин: „Опозицијата да ѝ дише на власта во врат“ и „Опозицијата да ги критикува потезите на власта“.

И едното и другото не се спорни. Но, проблемот е што некои тоа го сфаќаат буквално. Да ѝ се дише на власта во врат, значи да се следат сите нејзини потези и одлуки, внимателно да се анализираат, да се увиди дали во нив има делови што се спротивни на јавниот и државниот интерес, тоа аргументирано да се презентира и на крајот – да се понуди предлог кој би ги исклучил потенцијалните дефекти што би настанале ако не се искоригира таа одлука/мерка/закон…

Во нашето секојдневие, овој пристап најчесто е ставен на „оff“, бидејќи бара време и напор, па се прибегнува кон втората опозициска „заповед“ – критикувај ја власта ан блок. Овој пристап се доживува како многу полесен, бидејќи не бара аналитички напор, се сведува на гребење по површината на проблемот, а се изразува исклучиво преку вербално одмерување на силите. Таа вербална офанзива се потпира врз шупливото уверување дека тој што ќе биде погласен и ќе изрече што потешки и посочни зборови за опонентот, ќе биде овенчан со ловорики/рејтинг во јавноста.

Овој примордијален манир сѐ уште ја окупира, не само политичката сцена, туку и медиумските дебати што се ставени во ситуација да произведуваат повеќе децибели, циркус и конфузија, отколку да го издвојат каколот од житото и да обезбедат факти од кои јавноста треба да добие точни информации за одредена проблематика.

Ваквиот манир да се критикува сѐ и сешто, најчесто без аргументи, по извесен период се претвора во папагалска и бесполезна рутина, која ја презентира опозицијата како безидејна и некреативна. А кога власта ќе се соочи со слаба опозиција, може бргу да го изгуби рефлексот за одговорност, доколку наспроти себе има „контролор“ што не прави ништо друго, освен што бесполезно вреска. Со тоа штетата ќе станува двојна: слаба опозиција и арогантна власт.

Во старите демократии, колку што опозицијата ја контролира власта и ја критикува со аргументи, исто така и дава поддршка за одлуки од јавен интерес. Со тоа, секоја умна опозиција си гради аура на објективност: критикува кога треба и дава поддршка кога треба. Така се ослободува од етикетата за неселективна политичка еднодимензионалност, а постепено ја освојува довербата и на што повеќе граѓани/гласачи и од другата страна на политичкиот спектар. Но, најклучниот адут на секоја мудра и демократска опозиција е да биде политички конкурентна: секој предлог на власта да го дочека со свој, уште подобар од владејачкиот. Да се натпреварува со проекти и идеи, да ја делегитимира власта на теренот на понудата.

Целата колумна на Катерина Блажевска на „Призма“ на следниот линк.