Трамп и Путин: дали средбата беше фијаско?

Доналд Трамп обожава да зборува, особено за неговите наводни успеси како вешт преговарач и лукав државник. Овој пат во Алјаска беше поинаку. Според негови стандарди, „главниот творец на договори“ беше исклучително краток

Американскиот претседател, по тричасовен разговор со рускиот лидер Владимир Путин во американската воена база во близина на Анкориџ, рече само дека имале „исклучително продуктивен состанок“. Се согласиле за многу работи, но „една голема работа“ останала нерешена. „Сè уште не сме го направиле тоа. Но, има големи шанси да го направиме тоа“, рече Доналд Трамп во обид да звучи пријателски. Не беше поконкретен.

Не го изговори зборот „Украина“. Само на едно место се осврна на руската агресорска војна против таа земја. „Ќе спречиме пет илјади луѓе да умираат неделно. И претседателот Путин го сака тоа“, рече Трамп. Дека Владимир Путин може веднаш да ја постигне таа цел ако ги запре нападите врз Украина – американскиот претседател не го спомена тоа.

Дали Трамп ја прифаќа приказната за Русија како жртва?

Гостинот од Москва остана исклучително учтив и смирен. Тој ладнокрвно посочи дека „ситуацијата“ во Украина има некаква врска со безбедноста на Русија. „Можеби звучи чудно во сегашните околности“, рече Владимир Путин, „но сè што му е нанесено на ‘братскиот народ на Украина’ е трагедија за нас, ужасна рана. Затоа нашата земја е сериозно заинтересирана да го заврши тоа“.

Путин остави впечаток дека Русија е загрозена и мора да реагира на „провокациите“ – ова е искривување на фактите што веројатно му го презентирал на Доналд Трамп за време на разговорите во Алјаска.

Многу набљудувачи кои обрнуваат внимание на промените во расположението и непредвидливите изјави на 79-годишниот американски претседател честопати веруваат дека Трамп го апсорбира последното нешто што го слуша, а потоа го повторува. Затоа, останува прашањето колку добро ќе биде прифатен рускиот наратив.

Зеленски треба да одлучи

Минатата среда, сè уште се чинеше дека американскиот претседател е на страната на нападнатата Украина. Според германскиот канцелар Фридрих Мерц, Доналд Трамп „во голема мера“ ги делел барањата на Западот кон Русија.

Мерц организираше виртуелен подготвителен самит и формулираше пет точки за преговори во Алјаска. Меѓу нив беше и барањето Украина да одлучува за сопствената територија и условите за примирје. Сепак, Доналд Трамп го спомена тоа барање во својата кратка изјава. Тој рече дека на крајот „тие“ мора да одлучат.

Мислеше на украинскиот претседател Володимир Зеленски и лидерите на главните земји-членки на НАТО. Најави дека веднаш ќе им се јави и ќе ги информира за разговорите. Дали ќе може да пренесе конкретни договори со Русија во тие разговори, останува нејасно. Веќе на пат кон Вашингтон, Трамп им кажа на новинарите дека сега е на претседателот Зеленски да постигне договор со Москва.

Невообичаена фасцинација со Путин

Доналд Трамп го пофали својот „фантастичен однос со Владимир“. Пред средбата, тој го нарече рускиот лидер паметен преговарач. Но, пред неколку недели тој исто така рече дека Путин „зборува многу глупости“ и дека не ги исполнува своите ветувања, туку дури и ги зголемува нападите врз Украина по секој нивни телефонски разговор.

На личните средби со „пријателот Владимир“, самопрогласениот креатор на договори секогаш покажува некаков вид воздржаност. Немаше критика, дури ни блага, од устата на Трамп. А познато е дека може да биде многу помалку внимателен кон другите државници.

На заедничката прес-конференција, Трамп осум минути ги слушаше забелешките и излетите на Путин во руско-американската историја со еден вид вкочанета насмевка.

Имаше ист израз на лицето како и во 2018 година во Хелсинки, кога двајцата се сретнаа за прв пат на подолг самит. Тогаш Трамп се заплетка во сопствените зборови и изјави дека повеќе му верува на човекот од Кремљ отколку на сопствените разузнавачки служби.

Владимир Путин не штедеше љубезност, пофалувајќи ги „големите перспективи“ за соработка меѓу САД и Русија и заблагодарувајќи ѝ се на администрацијата на Трамп за нејзините напори за ставање крај на конфликтот во Украина. Сепак, тој веднаш додаде дека „корените на конфликтот“ мора да се отстранат.

Под ова, Путин мисли на приближување на Украина кон Западот, членство на земјите од Источна Европа во НАТО и присуство на трупи на НАТО на источното крило на Алијансата.

Следна станица: Москва?

Севкупно, јавно се објавени малку конкретни резултати. Немаше никакви информации за прекин на огнот или чекори кон него.

Доналд Трамп објави дека, доколку самитот во Алјаска во американската воена база биде успешен, треба да следи трилатерален состанок меѓу него, Путин и украинскиот претседател Зеленски. Тоа продолжение на состанокот не беше споменато.

„Можеби наскоро повторно ќе се видиме“, рече нејасно американскиот претседател. Рускиот лидер потоа, на англиски јазик, го покани изненадениот Трамп во Москва. „Можно е да се случи“, рече Трамп, додавајќи дека веројатно ќе биде критикуван за тоа. Москва како следно место за средба? Ова речиси ја исклучува можноста Володимир Зеленски, воен противник од Украина, да учествува на следниот самит.

Десетици луѓе демонстрираа пред воената база, држејќи картонски транспаренти со пораката: „Зеленски треба да биде тука!“ Директното учество на Украина во можните последователни преговори не беше споменато од ниту еден од учесниците на самитот.

Вистинската цел: Нобеловата награда

Доналд Трамп веројатно брза да ги продолжи разговорите и напорите за мир во Украина. Нобеловиот комитет ќе одлучи кој ќе ја добие Нобеловата награда за мир веќе на почетокот на октомври, односно за два месеци. Трамп ја сака таа награда по секоја цена. Тој не го криеше ова дури ни во неодамнешниот телефонски разговор со норвешкиот министер за финансии и поранешен генерален секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, објавија норвешките медиуми.

Нобеловата награда за мир традиционално се доделува на почетокот на декември во норвешката престолнина Осло. Трамп веќе е номиниран неколку пати. Дури и неговата поранешна противничка во претседателската трка, демократката Хилари Клинтон, рече дека ќе го поддржи – но само ако постигне „праведен мир за Украина“. По самитот во Алјаска, Трампж, се чини, е сè уште прилично далеку од таа цел (dw)

Бернд Ригерт