Српските служби тајно ги „хакале“ телефоните на активисти: БИА инсталирала шпионски софтвер, полицијата вадела податоци преку Cellebrite
Активист од здружението „Крокодил“ открива за БИРН Србија дека при информативен разговор во Безбедносно-информативната агенција (БИА) му било наложено да го остави телефонот пред канцеларијата. Кога по еден час и половина си заминал, на уредот имал известување дека сите негови контакти биле експортирани.
Независното вештачење на „Амнести интернешнел“ потврдило дека службите не само што извршиле дигитална форензика, туку и инсталирале spyware – шпионски софтвер за следење.
„Две недели гледаа што прави ќерка ми, како се капе, фотографиите што ги споделуваме со родителите. Сè. Страшно“, изјавил активистот, инсистирајќи на анонимност.
БИРН разговарал со повеќе активисти кои биле приведени или повикани „на разговор“, а форензичарите на „Амнести“ утврдиле дека нивните телефони биле компромитирани – податоците биле извлечени, а шпионски софтвер тајно инсталиран.
Српските служби користеле различни тактики:
„покани“ за информативни разговори
ненадејни приведувања
одземање телефони и пристап без согласност
Извлечените уреди биле поврзувани со Cellebrite – израелска технологија што ја користат безбедносни служби ширум светот за отклучување мобилни телефони.
Случајот на Иван Бјелиќ: „Тие буквално знаат сè за мене“
Еколошкиот активист Иван Бјелиќ од групата „СвиЧе“ бил приведен на денот на изборите на 17 декември 2023 година и држен два часа во станица, додека полицијата го поврзувала неговиот телефон со Cellebrite систем.
Форензичките записи покажуваат дека уредот бил поврзан преку USB околу 17:55 часот, што овозможило извлекување на:
лични податоци
пораки, вклучително и избришани
локациска историја
податоци од iCloud/Google Drive
апликации што корисникот мислел дека се заштитени
„Тие знаат кога одам во теретана, што купувам за кучето, кога ги полевам растенијата. Сè“, раскажува Бјелиќ.
Што може Cellebrite?
Документи и протечени спецификации откриваат дека опремата може:
да отклучува телефони, па дури и силно заштитени апликации
да извлекува избришани пораки и скриени податоци
да чита податоци за Bluetooth и Wi-Fi конекции
да мапира движење преку базни станици
да користи AI анализа, препознавање лица и визуелизација на мрежи на контакти
Овие можности на службите им овозможиле да вметнат spyware и да го следат секое движење и комуникација на активистите.
Истражувањето на БИРН и вештачењата на „Амнести интернешнел“ откриваат систематско и незаконско следење на граѓански активисти во Србија, со злоупотреба на технолошки алатки кои вообичаено се користат во борбата против организиран криминал. (Skopje1)
