Откриен идентитетот на бугарските шпиуни: Две жени работеле за Русите, а мета им биле новинари

Две жени кои биле дел од руска шпионска мрежа оперирана од Велика Британија се именувани за прв пат во истрага на Би-Би-Си.

Бугарските државјанки Цветелина Генчева и Цветанка Дончева учествувале во сложени операции за следење на лица кои биле цел на шпионажа.

Кога ги контактираше Би-Би-Си, и двете одбија да коментираат. Генчева, која работи на аеродромот во Софија, го прекина телефонскиот разговор штом слушна дека е Би-Би-Си, а на писменото прашање одговори дека „не сака да го коментира случајот“. Кога новинарите ја сретнаа Дончева во близина на нејзиниот дом во Виена, таа едноставно рече дека не е таа по што заминала.

Шест други Бугари веќе ја чекаат пресудата во Лондон за нивното учество во истиот шпионски синџир. Полицијата ја опиша како „екстремно софистицирана операција која ги загрозува животите“. Тројца од обвинетите ја признаа вината и потврдија дека знаеле дека работат за Русија, додека другите беа осудени овој месец по судењето во Олд Бејли.

Мрежата ја водел од Москва Јан Марсалек, Австриец кој претходно бил бизнисмен во Германија, а подоцна станал агент на руското разузнавање. Мета беа и новинарите кои ја истражуваа руската шпионажа, меѓу кои и Роман Доброхотов, кој за Би-Би-Си изјави дека зад сето тоа стои рускиот претседател Владимир Путин.

Генчева ја искористила својата работа во воздухопловната индустрија за да добие приватни податоци за летовите на луѓето кои ги следела мрежата. Шпионите потоа седеа до овие луѓе во авионите, следејќи што пишуваат на нивните мобилни телефони. Во еден случај успеале да го видат ПИН-кодот на телефонот на новинарот Доброхотов.

Генчева беше дел од тимот испратен во Берлин да го следи Доброхотов и беше активна во комуникациски групи со тројца осудени шпиони: Орлин Русев, Бисер Џамбазов и Катрин Иванова. Таа, исто така, ги пренела податоците за летот на друг познат новинар, Христо Грозев, и собирала информации за рускиот дисидент Кирил Качур.

За време на судењето во Лондон, таа беше именувана под кодните имиња „Цветка“ и „Свети“. Би-Би-Си ја идентификуваше преку профилите на социјалните мрежи и LinkedIn, каде што се пофали со напредни знаења за работа со софтверот Amadeus, кој го користи авиоиндустријата.
Бугарски извори потврдија за Би-Би-Си дека таа им е позната на локалните безбедносни служби по нејзините врски со оваа мрежа, иако против неа не е покренато обвинение.

Шпионот од Виена

Цветанка Дончева помагаше во следењето на новинарот Христо Грозев во Виена. Изнајмила стан спроти неговиот дом и оттаму со камера го снимила неговиот стан. Покрај тоа, таа била платена да спроведува антиукраинска пропаганда – со лепење налепници на спомениците, вклучувајќи го и Советскиот споменик во Виена, со пораки кои ги прикажувале украинските поддржувачи како неонацисти.

Би-би-си ја идентификуваше преку социјалните мрежи, а австриски извори го потврдија нејзиниот идентитет. На една фотографија од социјалните мрежи таа носеше маица со ликот на Путин.

Дончева во Виена соработувала со осудените лица Вања Габерова, Бисер Џамбазов и Катрин Иванова. Според судските документи, таа следела и високи австриски функционери, меѓу кои и шефот на тајната служба Омар Хаијави-Пирчнер и новинарката Ана Талхамер, уредничка на австриското списание „Профил“, која пишувала и за руската шпионажа.

Дончева беше уапсена од австриската полиција во декември и обвинета дека работела за странска разузнавачка служба на штета на Австрија. На истражителите им кажала дека задачите и ги дала нејзината долгогодишна пријателка Вања Габерова.

Судските документи потврдуваат дека целата мрежа ја водел Марсалек од Москва и дека Дончева добивала инструкции и била платена за надзор, вклучително и за шпионирање на Талхамер. „Таа седеше пред мојата канцеларија во ресторан со морска храна“, изјави Талхамер за Би-Би-Си. „Таа се пожали дека ресторанот е прескап и побара повеќе пари.

Талхамер рече дека е загрижена: “Виена е престолнина на шпионите, но овде никој сè уште не е осуден за шпионажа. Законот работи во нивна полза. Искрено, фрустрирана сум и малку исплашена. Живеам сама со ќерка ми. Не е пријатно да се знае дека државата не реагира кога некој од политичарите им се заканува на новинарите или на политичарите”.

Дончева е позната и по објавувањето фотографии на социјалните мрежи облечена во маица со ликот на Владимир Путин. Во еден коментар под објавата, таа напиша: „Не само во Русија жените го сакаат Путин како татко на нивното дете“.

Кога новинарите на Би-Би-Си се обидоа да ја испрашаат на улица во Виена, таа рече дека не е Цветанка Дончева. Меѓутоа, по неколку минути била видена како влегува на адресата каде што е официјално регистрирана. Двете жени работеле заедно со шест Бугари осудени за шпионирање за Русија.