Колку троши Украина во војната и како тоа се финансира?

Помеѓу 400 и 500 милијарди евра – тоа е приближно износот што Украина го потрошила за одбрана од почетокот на војната. Точните бројки веројатно ќе бидат познати дури за десет години, а ова е износот до кој може да се дојде според достапните извори на украинските министерства, со оглед на тоа дека дел од него е покриен со воена или службена тајна.

Според официјално евидентираните воени трошоци на Украина, кои ги собира и пресметува SIPRI – Стокхолмскиот меѓународен институт за истражување на мирот, најважната институција што се занимава со истражување и контрола на оружјето – тие изнесуваат околу 65 милијарди евра годишно.

Но, бројките на SIPRI ги мерат вкупните воени трошоци (тековни владини трошоци: плати, опрема, муниција, амортизација, логистика…), но не ја вклучуваат директната пазарна вредност на целата опрема донирана или испорачана од сојузниците.

Украинскиот институт за политика наведува дека, вклучувајќи ја и вредноста на оружјето и опремата добиени од партнерите, „реалните воени трошоци“ само за 2024 година изнесувале повеќе од 125 милијарди евра, а за тековната година ќе бидат уште повисоки.

Институтот, исто така, наведува дека во 2021 година, Украина потрошила 5,5 милијарди евра за одбрана, а годината потоа 44 милијарди евра, односно 6,5 пати повеќе. Ова е најголемото годишно зголемување што го забележал SIPRI од неговото основање во 1966 година.

Украина ги финансира воените трошоци преку комбинација од сопствен буџет, меѓународна воена и финансиска помош, домашна одбранбена индустрија и воени обврзници.

Поголемиот дел од оружјето не се купува – се добива преку помош или на кредит, додека поголемиот дел од парите се инвестираат во плати, муниција, поправки, беспилотни летала и производство на оружје.

Најголем донатор се САД. Според USAFacts, од почетокот на инвазијата до средината на оваа година, САД издвоиле (одобриле, но не мора да исплатени) 182,8 милијарди долари помош за Украина во таканареченото итно финансирање. Од тоа, околу 67 милијарди долари се безбедносна помош – оружје и воена опрема. Тука спаѓаат тенкови, артилерија, радарски системи, муниција итн.

Според Институтот за светска економија во Кил, европските земји (ЕУ + други европски земји) до април оваа година обезбедиле 72 милијарди евра воена помош за Украина.

Се проценува дека од почетокот на војната, Украина потрошила помеѓу 100 и 120 милијарди долари сопствени пари, од кои околу 60-70 милијарди одат на оружје и воена опрема, а остатокот покрива широк спектар на воени трошоци. Станува збор за плати на војниците и надоместоци за борбена опасност, трошоци за логистика, гориво, поправка на опрема, комуникациски системи и радарска технологија.

Ова вклучува и поправка на инфраструктурата, снабдување на армијата со енергија, вода и храна и обнова на мостови, патишта и болници.

Значителен дел од трошоците одат и на хуманитарна помош и бегалци – милиони Украинци се раселени во земјата, а државата им обезбедува сместување, храна, здравствена заштита и образование.

Трендот на меѓународната помош очигледно се менува оваа година – САД го намалуваат темпото на испораки, а европските земји ја преземаат водечката улога во воената поддршка, вклучително и производството на оружје во локалните индустрии.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски постојано повторува дека ќе потроши „сè што може“ за одбраната на Украина.

На конференцијата за обновата на Украина, тој нагласи: „Сè што сега се обновува, поправа и заштитува во Украина ќе ни служи не само нам, туку и на Европа. Ни треба вашата директна финансиска помош за да ја преживееме оваа војна“.

Според проценките на ММФ, Украина троши 172 милиони евра дневно за војна, а засега, благодарение на меѓународната помош, сè уште може да ја финансира.

„Сите ги плаќаме трошоците за оваа тешка војна и ќе биде вака сè додека трае“, изјави неодамна главниот економист на ОЕЦД, Алваро СантосПереира.

Тој проценува дека војната во Украина досега ја чинела глобалната економија повеќе од два трилиони американски долари поради зголемувањето на цените и изгубените економски можности.

Според четвртата „Брза проценка на штетите и потребите“ (RDNA4), која заеднички ја спроведуваат украинската влада, Светската банка, Европската комисија и ОН, се проценува дека на Украина ќе ѝ бидат потребни 524 милијарди американски долари за реконструкција и закрепнување во следните 10 години. А станува збор за доведување првенствено на станбената, транспортната и деловната инфраструктура на нивото од пред војната.

Светската банка, која управува со целиот фонд за реконструкција на Украина, презентираше три сценарија – оптимистичко, песимистичко и реално.

Оптимистичкото предвидува крај на војната во рок од една или две години, постојана и предвидлива меѓународна помош (ЕУ, САД, други земји) преку грантови и поволни заеми. Овие пари активно ги инвестира приватниот сектор во реконструкцијата на индустријата, енергетиката и транспортот, а украинската администрација работи ефикасно и чесно за да обезб